Muðr

muðr

muðr, m. (G. munns) 1) Mund; Fenrisulfrferr með gapanda munni, ok er hinnefri kjöptr við himni en hinn neðrivið jörðu SE. I, 18813; til hvers fórt þúhingat ok fyrirlézt á eyðimörk í vargamunni þá fá sauði, er þú skyldir gætaStj. 46313; hraut eldr af munni þeim(nl. drekanum) með miklu eitri Þorskf.5111; ef maðr bindr tagl í munn hrossimanns GráG. 3082 (GrG. I, 6511); tókdvergrinn þveng ok kníf ok vill stingarauf á vörrum Loka ok vill rifja samanmunninn SE. I, 3461 jvf 6; munn skalsvá kenna, at kalla land eða hús tunguo. s. v. SE. I, 53818-5404; halda munnidvs. holde Munden lukket uden at aabneden: þat lét hann fylgja, at þat mættivera of góðan dreng þann, er vel væriá þrek búinn ok hreysti, at svá mættistandast píningar, at hann héldi munnisínum eða brygði sér lítt við Mork.22130 (Fm. VII, 22721. 35322); lúka munnií sundr dvs. aabne Munden (nl. for attale): nú mun ek þat mæla -, at þúlúk heill munni í sundr Band. 3721, jvfþess varir mik, at þú mælir feigummunni Nj. 5 (92); hefja sínn munn ísundr d. s.: hann þóttist eigi mega sínnmunn í sundr hefja fyrir reyk Sturl.II, 16421; verða e-m á munni dvs. faldeen i Munden som noget, han skal sige: þatvarð henni á munni, er hún sá þetta:sjá ben markar spjóti spor Svarfd. 1424;varð henni (nl. völunni) ljóð á munni:þó at þú látir o. s. v. Flat. I, 52510;höfðingjanum varð ekki á munni dvs.Høvdingen fik ikke sagt et Ord, HeilaG. I,4025; K. mælti til þeirra er inni vóru:vili þér fara út ok sjá stór högg?þeim varð ekki á munni Sturl. I, 37912;merkir þat (dvs. det betegner) glæpyrðiþín þau, er fram fara af munni þínumPr. 5028 (Anal. 4778); ferr orð, er ummunn líðr Pr. 4211 (Anal. 1699); Vápnf.152; kveða e-t minnr opnum munniSE. II, 1414. 19. 21. 24; mæla e-t fyrir munnisér dvs. tale noget for eller med sig selv (jvf Mork. 9912 under muðla): er honumvar sagt, þá mælir hann fyr munni sér:mikit mein er þat, sagði hann, at -Alex. 213 jvf 29; jvf m. sagði síðan fyrirmunni sér á þenna hátt HeilaG. II, 57020;sem hann reið einn samt, þá talaðihann á þessa lund einn samt fyrirmunni sér svá segjandi: þat - Bev.2291; þá reiddist Sveinn brjóstreip okmælti fyrir munni sér svá, at nökkurirmenn heyrðu ok svá jarl: Sveinn mun-; Eyvindr hermdi þá orðin ok sagði,at þat mundi fjándinn hafa mælt fyrirmunn honum (dvs. gjennem hans Mund)Flat. II, 45226. 34 (Orkn. 11423. 1151); Elismælti þá lágt fyrir munni sér El. 575;ek skráði Auðunn testamentum þettaor munni herra Markúsar dvs. efter Mar-kus Diktat, saaledes som han foresagdemig, Dn. II, 4233; allir menn mæltueins munni (dvs. med en Mund, enstem-migen), at hans forsjá vildu hafa Flat.II, 47030 (Orkn. 1441); kvæði þettavar endileysa ein, ok kvað hann þatfram af munni sér (dvs. uden Forbere-delse) Mork. 10038 (Fm. VI, 37526); erKroton hafði lokit sínu máli, þá mæltiZ.: svá hefir Kr. mælt sem hann hafimínum munni, en ek vil spyrja, hverirskulu í móti mæla þessu, at eigi takihverr maðr fyrir munn öðrum mál atmæla (dvs. at ikke den ene skal tale iMunden paa den anden); einum lofumvér senn at mæla, en öðrum at and-svara einum senn HeilaG. II, 2604;mælandi muðr dvs. Person som har sitMæle, sin Taleevne: nú er sá (nl. densom har faaet Banesaar) m. m., ermenn koma til hans, þá er sá bani,er hann segir sögu á hendr Gul.156; fig. kippit nú í munn (dvs. stram-mer nu Tøilerne, behersker eder selv) okheptit reiði yðra Thom. 53027. 2) skarp,skjærende eller bidende Egg paa et Vaa- ben (jvf lat. in ore gladii Dn. V,58528; Du Cange III, 6756 fg; VulG. 5Mos. 13, 16. 20, 13; Josv. 6, 21. 10, 28;Luc. 21, 24); Karl - kastaði frá sér öx-inni, ok kom í stein, ok brotnaði or allrmuðrinn Svarfd. 2750; gékk hann til meðexina konungsnaut ok hjó yxnina báðasenn svá, at höfuðit tók af hvárumtveggja, en öxin hljóp niðr í steininn(som han havde skotit niðr undir hals-ana), svá at muðrinn brast or allr okrifnaði upp gegnum herðina EG. 38(755); s. seldi í hendr Þrándi exi miklanær alnar fyrir munn, ok var hón hár-hvöss EG. 84 (21223); hann hafði exi ljósaum öxl, ok mundi vera alnar fyrir munnLaxd. 63 (1849); refðis munnrinn Sturl.I, 14631; hann (nl. Skrýmir) kennir, athamars muðrinn sökkr djúpt í höfuðitSE. I, 14813. 3) Aabning, = munni;er hann sá fjárlutina í sekkjar munnin-um (dvs. Sækkemulen, = VulG. in ore sac-culi) Stj. 21416 (1 Mos. 42, 27); botn-inn at Hjörungavági horfir i austr, enmunnrinn (= mynnit Flat. I, 18726;Fm. XI, 1256) í vestr Jvk. 7015.

Part of speech: m

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛘᚢᚦᚱ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary