Munr

munr

munr, n. (G. -ar, n. PL. -ir, A. PL. -i) 1) Sind, Sjæl, Hjerte; leika e-m í mun= leika e-m í skapi SiG. 3, 39 (38), seSide 469b52 fg; munar stríð dvs. Hjerte-sorg, Bekymring, SiG. 3, 38 (37). 2) Attraa, Begjæring, Villie; alfröðull lýsirum alla daga, ok þeygi at mínum mun-um Skírn. 4; muni þína hykk-a ek svámikla vera, at þú mér, seggr! né segirSkírn. 5; sjalf skylda ek - höndlahelför þeirra, þat ek allt um beið einmisseri svá, at mér maðr engi munarleitaði Guðr. 1, 8; skal svá vera, enþikkja ok at skyldra, at þú gerireptir mínum mun Flat. I, 217; ætla ekmér at vita, ef ek get komizt á munivið Olöfu konu hans VígL. 5825; þeygivið máttum við munum vinna Oddr. 23;jvf fremja, gera vilja sínn við konu;hverr flýði, sem kominn var, með slíkt,sem hann fékk munum á komit (&vl hanngat með komizt) Játv. 10 (402); jvf land-munr; særlig om Mands Attraa efter enKvindes Kjærlighed, Gjenstanden derfor,Nydelsen deraf: heimska or horskumgjörir hölda sonu sá inn máttki munrHm. 93 (94); ek í reyri sat ok vættakmíns munar, hold ok hjarta var méren horska mær Hm. 95 (96); epli ellifuek þigg aldregi at mannskis munumSkírn. 20; ánauð þóla ek vil aldregiat mannskis munum -; ek þik temjamun, mær! at mínum munum Skírn. 24. 26; segðu mér þat -, hvat þúárnaðir í Jötunheima þíns eða mínsmunar (jvf gamans v. 43) Skírn. 40;þrár hafðar er ek hefi til þíns gamansen þú til míns munar Fjölsv. 50. 3) Interesse, Bevæggrund som gjør at nogetligger en paa Hjerte; e-m er munr undire-u dvs. noget interesserer en: hví munþá eigi hverjum vitrum manni þykkjamikill munr undir því vera, at hannsé í fullu konungs trausti ok hansvináttu Kgs. 6214; E. kom at máli viðKolbein ok sagði, at hann kynni segjahonum þá hluti, er honum var munrundir at vita SturL. I, 32125; þá mennhefir hann nefnda - til lögþingis, erhonum sýndust vænastir til skila -,ok eigi tók hann þar aðra muni tilLandsL. 1, 113; ByL. 1, 114; verðr e-mmunr at e-u dvs. noget kommer til atinteressere en: báðir eru þeir myklirmenn ok ekki úskaplíkir um mart, okmætti þat verða yðr munr (= mættiþér verða munr at Fm. I, 2973), atþeir væri þér heldr sinnaðir en í mótiFlat. I, 2936; biskup talaði hér ummjúkliga, las fyrst smám ok smámmunina fyrir þeim Fm. IX, 5218; þettavitni báru þeir fyrir engarra munasakir, nema fyrir réttynda sakir Dn.I, 8325; meta muninn dvs. tage Sagen iOverveielse, betænke sig: þeir H. konungrmeta ok ekki muninn ok fara þegar áfund Odds Flat. III, 38326 (Mork. 1077);Hrolfr mat eigi muninn eptir þeim atfara, ok drap hvern, er fyrir honumvarð Fld. III, 35326. 4) hvad der tjenertil at gjøre en Ting, et Forhold bedre, = bót; því meiri munr er á ást hans(dvs. desto større bliver, er hans, nL. GudsKjærlighed til dig), er þú stundar lengrtil yfirbóta meina þínna HeilaG. I,4713; mér hefir mjök lengi í skapibúit, at ek ætla at heimta födurarfinn,ok man ek hvártki fara á fund Danakonungs né Svía konungs at biðja þáneinna munu um -, ætla ek heldr ats/eo/kja oddi ok eggju frændleif mínaOH. 3210; Erlingr hafði eigi skaplynditil at biðja konung hér neinna munaum, því at hann sá, at konungr vareigi leiðitamr OH. 478 (Flat. II, 5130);eigi er þat við hváriga muni dvs. det er ikke uden saadan Forskjel, at jo det eneer fortrinligere end det andet Vatsd. 8(1615). 5) hvad der behøves, udkræves,bør findes; þótti honum mikilla muna(= bóta Flat. II, 492) á vant, at velværi OH. 4418 jvf spurðist honum svátil, sem víðast mundi mikit á skortaat vel væri OH. 4426 fg; er mér mikillamuna vant, at ek halda réttu máli, efek skal heldr láta lausar eignir mínaraflaga fyrir þér, en berjast við þik, erþú býðr mér þat EG. 68 (16421); hyggek, at mér verði meiri muna vant enÞórolfi (nL. at þjóna þér L. 19) EG.25 (4921); þá mun yðr eigi svá mikillamuna á vant (= svá fjarri fara Flat.II, 3532), at þér munit upp hefjast okrekast af höndum frændaskömm þessa,at eigi munið þér alla yðra muni tilleggja við þann, er - OH. 3219 fg; G.gerði ok þann mun allan, er hann máttiEG. 40 (7724); ef við annan þeirra verðrmuna vant, þá er sem hann hafi einnsekþan hann -; hvartz vant er meiribóta eða minni á sekþ hans, þá -GrG. I, 11019. 22; hann skal þat eignast,er þar skal næst búa, en hann á þat,er et fyrra várit var í þeim munomGráG. 5019. 6) hvad nogen har i sinBesiddelse, til sin Raadighed; at eigimunið þér alla yðra muni (alla yðrFlat. II, 3533) til leggja við þann, erfyrirgangsmaðr vill verða at - OH.3220; hann vildi, at landit væri eigilengr biskupslaust, ok vildi, at allirlandsmenn legði sína muni til, at bi-skupsstóll væri efldr Flat. III, 4457;hefir Ólafr œrit fé áðr, hefir þú, faðir!þar marga þína muni til gefna Laxd.26 (678); jvf fémunir, húsmunir, vits-munir. 7) Forskjel mellem to Ting, somgjør det ene fortrinligere end det andet,at der er mere af det ene end det andet,er mere paa et Sted eller i et Tilfældeend i et andet; lízt honum, sem all-mikill munr mun vera, at nú sé lægraí hornit en áðr SE. I, 15613; ef þatfé er verra, þá - skolo þeir virðaþann mun GráG. 23718 jvf munsmat;hér er mikill munr manna OH. 15512(Flat. II, 24521) jvf mannamunr; engivar munr þeirra á vöxt ok afl, því athvárrtveggja var œrit sterkr Vatsd. 21(3424); mikill munr er þeirra konunga,er annarr þiggi slíkt með þökk (medensderimod den anden -) OH. 8718 (Flat.II, 1718); þeim þótti mikill málaefnamunr með þeim Flat. I, 2036; skjóttmun um skipta, ef liðs munr er mikillOH. 2101 (Flat. II, 34522); hví gerirþú svá mikinn mun barnanna Svarfd.1473; mikinn mun á ek at gera yðarok þeirra, er nú hlaupast á brott íflokka fjándmanna várra eðr til eignasínna Vatsd. 8 (1713); hún (nL. Þuríðrdr.) var mörgu slegin ok gjörði mannamun mikinn Þorskf. 4217 (jvf manna-munr); hann geymir vakrliga heilræðibróður síns at leggja þat til allra mála,sem hann ætlar guði bezt líka, okhvárki blektist hann í fémútum némanna munum Mar. 62014; er þessmíkill munr (&vl langt á milli), hvártveitt er at málinu til réttinda eða verðrí móti gengit Sigurði konungi Fm.VII, 13227; má þess eigi mun göra,hvárt sú vist es meirr (dvs. man kan ikkeafgjøre, gjøre Forskjel paa, hvad sú visthelst eller mest er, enten), at hón esvegligri ok tiguligri ok göfgari enhéðan megi ætla, eða hitt, at hón essæligri ok feginsamligri ok andvara-lausari, en maðr megi hyggja HomiL.4515; eigi þikkjumst ek þar sjá firirmum um, hvárt meira má tröllskaprBrúsa ok -, eðr hamingja þín Flat.I, 52929; gjörir þú mikinn mun öðrummönnum þeim (dvs. du udmærker digmeget fremfor de andre Mænd, = hefirþú mikit firir aðra menn þá Flat. II,24528) er hér eru, er þú býðzt til ferðaren þeir töldust undan, er - OH. 15518;ved Komparativ betegner Dativet mun,muni, munum Forskjellen mellem to sammenlignede Gjenstande, Forhold ellerHandlinger, hvor stor den er, og har,hvor Ordet staar alene, Betydningen af"noget" (nökkuru): sagði hún mun fleiradvs. noget, endnu mere, Am. 45 (47); hannminti þá á optsamliga alla -, stundummeð mjúklyndi en stundum muni harð-ari BarL. 17620; fóru þeir til Björgvinarmeð miklu liði; lítlu síðarr kom Sigurðrþar ok með muni minna liði Fsk. 26013;setti hann hælinn á annat auga okmælti við þjóninn: ljóstu (dvs. ljóst þú)mon (dvs. muni) kyrrara (= munumkyrrara HeilaG. II, 18014) OH. 25014(= slá þú nú kyrrara) Flat. II, 38718;hann fær vitran aðra meðr sama hætti,er nú þó mun stríðara ámintr, at -HeilaG. I, 70434; er hann - á mintrbæði með blíðum bœnarorðum ok -,stundum ok nökkut svá muni snarp-ligarr Thom. 5013; derimod har þeimmun ved Komparativ samme Betydningsom því dvs. saa meget: eigi er þessiheitstrenging þín þeim mun skýrligri,sem þú ert reiknaðr vitrari en vérFlóam. 2 (12113); lagði (fjándinn) þ. m.fleiri gildrur til at svíkja hann BarL.2418; jvf 1015. 17633; stigr er þ. m.breiðari, er þér hafit lengr gengit Flat.III, 40330; ligesom engum mun harsamme Betydning som engu: hann létbúa sal engum mun minna -, en Upp-salr var Fris. 2515 (YngL. 40); vóru þákorn öngum mun betri en en fyrri (nL.misseri) OH. 1139 (Flat. II, 22715);Kimbi bar sér öngum mun betr enhinir, er - OH. 22217; hélt hann (nL.Hrœrek) at drykk ok at klæðum eng-um mun verr, en hann hafði áðr halditsik OH. 6936; jvf OH. 758 (Flat. II,8938); i samme Betydning som Dat. muniforekommer ved Komparativ ogsaa (Gen.?)muns: sumir taka ok muns tómligaraok seinna BarL. 7210 jvf 6; muns mjúkariBarL. 7224; þeim mun forekommer og-saa ved Superlativ ligesom miklu (ses. 694a56 fgg): Óðinn bar þeim munverst þenna skaða sem hann kunnimesta (dvs. þeim mun verr þenna skaðasem hann kunni meiri) skyn, hversu -SE. I, 17418; fyrir engan mun dvs. hvormeget eller lidet det end kan skille, hvorstor eller liden Indflydelse det end kanhave, paa ingen Maade: Þórr vill fyrirengan mun bila at koma til einvígisSE. I, 27218; ef sá maðr stelr mat, ereigi fær sér vinnu til fóstrs ok helprsvá lífi sínu fyrir hungrs sakir, þá ersá stuldr f. e. m. (&vl með öngu móti)refsingar verðr LandsL. 9, 13; ek þorifyrir engan mun at vekja konung OH.12237 (Flat. II, 23634); vildi hann fyriröngan mun byggja á samt við hanaMar. 2427; fyrir hvern mun d. s.: s.lézt vilja hefna f. h. m., ef hann mættiMork. 13915; vildi (G.) nú f. h. m. faraá konungs fund Grett. 9221; er á tókat líða daginn, vildu þeir f. h. m. yfirána vestr SturL. II, 392; U. latti þáþeirrar ferðar - -; en Þ. vill faraf. h. m. Þorskf. 4918. 7) Fordel som man vinder i Spil eller Strid; varðhinn lítli tafls munr MaG. 1143; og ved hinn lítli tafls munr betegnes sandsyn-ligvis det samme som ved patt, patta,le roi dépouillé, se Van der Linde Ge- schichte des Schachspiels II, 19810. 37.

Part of speech: n

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛘᚢᚿᚱ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary