Nær

nær

nær, adv. 1) nær, nær ved, i Nærheden af (hvor der er Tale om Stedsforhold, Be- liggenhed, mods. fjarri, = hjá 2, jvfRydqvist v. 190); nær eða fjarri Fm. VIII, 34615; DN. III, 3104; BarL. 3825;med følgende Dativ: sjaldan bauta-steinar standa brautu nær, nema -Hm. 71; austmaðrinn kveðst vildu fyrirhafa land ok þó nær sér Nj. 150(25912); ef honum væri nökkur forvitni(&vl fýst) at finna þik, þá væri hannnú nær þér BarL. 1053; engi yðarrgangi svá nær honum, at hann hafieigi yfrit rúm til at tala við þá menn,er - Kgs. 8215; nær því sem - dvs. iNærheden af det Sted hvor -: fóronær því, sem lið konungs var OH.20830; þar í nesinu nær því, sem þingithafði verit Eb. 11 (1220); þar nær dvs. iNærheden deraf: spurði hann (nL. kon-ungr), hvar Þormóðr skáld væri: hannvar þær nær ok svarar o. s. v. OH. 20735;H. hleypr til búðar, en sveinarnir tilskógar, er þar var nær GísL. 5616; nærdvs. i Nærheden, uden tilføiet Dativ ellerStedsadverbium, hvilket nemlig kan sup-pleres af Sammenhængen: reri þá kon-ungr at þeim fyrr en þá varði, ok lagðiá veðrit þeim svá, at hann mátti verahvárt er hann vildi nær eða fjarri Fm.VIII, 34615; öllum heitr guð sínn fagnað,er á hann kalla, hvárt sem þeir eronær eða fjarri, á sjó eða landi DN.III, 31011; Hildigunnr var nær stödd (dvs.var i Nærheden) ok mælti: - Nj. 117(1762); ogsaa í nær = í hjá (Borg. 2,134; Mar. 120323): kelda ein er þar okí nær hellinum OHm. 73 (5710). 2) iSammenligning med, ved Siden af, =hjá 4, med Dat.: svá þótti hanum pínslirþær, er fyrr hafði hann þolat, sem þatværi skuggi einn nær því hinu ílla, erþá var at hanum borit OHm. 11326. 3) henimod, hvor der er Tale om Tid,med Dat.; nær morni Hm. 100 (101);auk nær apni skaltu, Óðinn! koma, efþú vilt þér mæla man Hm. 97 (98). 4) nær ved, henimod (men ikke fuldtud), ved Angivelse af en Størrelse ellerMængde, med Dat.; dregr Sæmundr atsér lið; hann fékk nær átta tigummanna SturL. II, 8630; Kolbeinn var þánær sjautogum manni, er hann and-aðist SturL. II, 7713; nær viko munuvið dveljast í Fljótshlíð Nj. 150 (26018);hón lá einvæn á hverjom halfum mánaðiok spjó þá blóði nær fullum mullögumBp. I, 3537; því nær dvs. næsten saa: Ulfrvar í brottu 7 nætr eðr því nær Flat.I, 1345; svá margr lýðr sem borgirnarbyggir, því nær mikill munkafjöldi er núí eyðimörkunum Heilag. II, 39014 jvf 37 fg. 5) i Overensstemmelse med (e-u); mantunú segja, ef þú ert skörungr, hvárt þater nökkut nær þínu skapi; en ef þérer nökkut um skap, þá viljum vér ekkitala Nj. 13 (2411); nær ætla ek þatlögum þeirra Íra, þótt þeir kalli féþetta, er vér höfum með at fara, meðsínum föngum, því at heita láta þeirþat vágrek, er minnr er fjarat frá skut-stafni Laxd. 21 (496). 6) nær med Hen-syn til Tid, om Afstanden fra det nær-værende eller et vist angivet Tidspunkt,snart; jafnskjótt er hann baðst fyrir, svánær sá hann inn sama engil hjá altarinuHeilag. II, 4852 jvf22 fg; hve nær dvs. hvorsnart, naar (Folkespr. ko naar, ko nærAasen 529b19; jydsk hvor nær); sögðuþeir honum, hve nær þeir mundu á fjallríða? Nj. 150 (26019); hve nær fanntuhann Ólaf konung? Fbr. 10517; hvenær vóru englar skapaðir? Elucid. 5812;hve nær steig hann til helvítis? Elucid.12312; skal stefna honum heim, hve nærsem hann vill milli jóla ok föstu GuL.2661; hve nær sem (= lat. quando L.24) hugsan hégómadýrðar stríðir á þik,þá rannsaka þú sjalfan þik vandligaHeilag. II, 5933; þá heimti Herodeskonungana til máls við sik á laun, grefrat síðan -, hve nær þeir sæi stjörnunaHomiL. 5710. 7) naar, = hve nær (seunder Nr. 6); nær ok reynir jarðligrkonungr hirð sína útan þá, er úvinirganga á ríki hans? nær gefr ok guðmeira raunarefni vinum sínum, en þá,er fjándr vilja fyrir koma sœmdumhans? Heilag. I, 45912; nær var þat, ervér sám þik hungraðan? Hom. 2116;nær skal mér þat ömbuna? sagði B.;nú! sagði Sigmundr - Flat. I, 14528;nær má ek sjá hann? á 7 nátta fresti?kvað mærin Ridd. 961; engi veit, nærsú stund kømr HomiL. 12130; höfðunjósn af, nær þeir koma Nj. 3 (524);kveða á, nær hón varð léttari Grág.1843; er þat boð várt ok vili, at þitkallit þá menn til ykkar, er -, ok sváþá, er samvist þeirra segja sik vita,Þorers ok Steinvarar, ok verðit varir,nær Þorir festi Þóro, eða nær hitt hefirverit DN. IV, 6213 fg. 8) = nærgi, hveginær (se hvegi 2); er þeir skildust, þá hétkonungr honum vináttu sínni, nær semhann vildi kraft hafa Flat. II, 546; vitjakunnliga þess manns, er Þorkell geysaheitir, ef þú þikist þurfa, nær sem þat erFlat. III, 32717; jvf Heilag. II, 34614 &vlog Didr. 1251 &vl under nærgi. 9) næ-sten, nærved, "moxen"; þar kómu mennnær af öllum löndum Laxd. 12 (1717);hann hjó til Þorgeirs - ok klauf höfuðitfyr neðan augu, svá at nær tók af OH.21732; mikilleikr guðs miskunnar okástundan andligs efnis concorderaðieigi minnr með þeim nær (dvs. næstenikke mindre med (eller mellem) dem) ennöfnin (= lat. quibus ut vocabula no-minis, ita virtutes animi et coelestiumgratiarum magnificentia concordabat)Heilag. II, 46511 jvf 28; hann kom nær áhvert þjóðland ok sneri ótalligum lýðtil guðs, hvar sem hann kom Post. 3048;var þá rannsakat, hversu mart liðitvar; var þá nær tvau hundruð mannaSturL. II, 1224; kómu saman nær fjögurhundruð manna SturL. II, 13832 jvf 1837;Hitd. 1516; nær átta mílur frá Damascoer sá staðr, er heitir Sardenay Mar. 103230; fór þat fram með svá mikilliúvizku, at orrostur innanlansmannaaleyddu nær allt ríki Italialands (=lat. eo vecordiæ processit, ut studiiscivilibus bellum atque vastitas Italiæfinem faceret Sallust. Jug. c. 5) Pr.10812; þegar jafnskjótt er hann (somman vilde hænge) lyptist af jörðu upp,þá studdist hann við þá miskunn nærþann dag allan (= flestan allan daginnOHm. 11118) Flat. II, 3896; stóð hannupp ok (tók) út brauðit or ofninum nærhalfsteikt Æf. 7222; þótti þá flestumnær sýnt, at allt mundi ónýtast Bp. I,33911; þessi orð - munu sýnast vitrummönnum óskynsamliga töluð; þótt hinnheimskasti maðr talaði svá ok hinníllgjarnasti, mundi hann þykkja nærdauða fyrir verðr SturL. II, 22729; þá gathann tekit nær þenna mann dvs. da vardet nær ved, at han havde indhentet denneMand, Heilag. I, 48438; urðu þeir nærekki sárir Fm. IV, 9815; nær hefðimín sála bygt í helvíti, nema drótt-inn hefði mér við holpit; nær var ekí öllu ílla, ok nær eyddu þeir mér afjörðunni (= nisi dominus adjuvissetme, paulo minus habitasset in infernoanima mea: paulo minus fui in omnimalo et paulo minus consummaveruntme in terra) Heilag. II, 36820 fg 37 fgg.36924; nær upp höfðu at eins em-bætti vanrar þjónustu dvs. da han ikkevar kommen længere frem i Udførelsenaf den sædvanlige Tjeneste, end at dennetop var begyndt, (= lat. ubi parumquid exhibitum fuisset soliti ministerii)Heilag. II, 3665 jvf 36522; eigi nær dvs.næsten ikke: honum var þat sagt -, athann mundi þar (nL. í Noregi) öngvarsœmdir fá ok eigi nær mat ok öngandrykk nema blöndu IceL. s. II, 24130(Fm. X, 9 &vl 4); nær svá dvs. næstensaa: fellr til hans lítil sú ónenning, nærsvá lítil í fyrstu, at hann má trautteptir víkjast Heilag. II, 3361; nær svásem dvs. næsten som, saa godt som: hannvarð þegar nær svá sem vitlauss (&vlnær örvita, = lat. velut amens s. 35916)Heilag. II, 3602; men af dette Udtryk (nærsvá sem) er opstaaet ved en Forkortelsede dermed enstydige nær sem, nær svá:hann var mikill vexti nær sem tröllGísL. 472; nú vilt þú sýnast kristinn,úframr ok iðrandi nær sem (dvs. næstensom om, = lat. quasi vero) nökkurrannarr staðr megi þér gefinn verða,nema sá, er þér er með oss ætlaðrHeilag. II, 36113 jvf 36036; þér er ekkium megn, þótt önd mín sé eydd tilhelvítis nær sem dupt jarðarinnar; germiskunn við skepnu þína Heilag. II,64514; annan ungan mann nær svádauðan grœddi hann með einni samanbœn ok bletsan Leif. 16821; undertidenforekommer nær svá uden noget efterføl-gende, saa at et sem med dertil hørendemaa underforstaaes: Þorgils sendi allakalla af bœ eðr nær svá (for nær svásem alla, nær alla) SturL. I, 1537; svánær dvs. paa det nærmeste, saa at derlidet fattes: Sólveig hafði svá nær allankoseyri af arfi þeim, er hón rétti hendrtil SturL. I, 2625; aldri skal hón spillaokkru vinfengi, segir Gunnarr; þat munþó svá nær fara, segir Njáll, en þómuntu jafnan bœta fyrir henni Nj. 33(4921). 10) nær ved det rette eller sande; eigi getr þú allnær, at ek muna skrúð-klæði á mik láta koma; Þórðr mæltiskerum vaðmál þá til; Hreiðarr svarar:nærr er þat Mork. 3933 fg (Fm. VII,20825. 28); máttu nú nær geta, hvar beinaokkarra er at leita Nj. 130 (20111);Sæmundr kvað hann mörgu nær getaVatsd. 10 (1826) jvf nærgætr. 11) saa-ledes at en berøres deraf, at noget harIndflydelse paa ham, hans Sind ellerVilkaar; Sigurðr þóttist nær sér takaþetta bragð Fm. VII, 21925. 12) hos, = hjá; hefir konungr virðuliga veizlunær Þrándi (= at Þrándar Mork. 2528)Flat. III, 31423; ogsaa í nær (jvf í hjá):kelda ein er þar ok í nær hellinumOHm. 7348; jvf Rydqv. V, 19023 fgg;Schlyter nær 2 s. 473a32. 13) om Or-dets Forekomst i Forbindelse med Ver-berne fara og hafa se under disse Ord 1ste Bind Side 387a og 682a.

Part of speech: adv

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚿᛅᚱ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Danish - Otto Kalkar's Dictionary
• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary