Ok

ok

ok, conj. 1) og (lat. et), som Forbindelses- partikel mellem to eller flere Ord i sammeSætning, mellem to eller flere Dele afsamme Sætning, som have fælles Subjekt,og mellem to eller flere Sætninger: efhann verðr at því kunnr ok sannr GuL.1382; sá skal hinn þriði, er bæði kannat hyggja fyrir orði ok eiði, frjáls maðrok fulltíða GuL. 1353; gefr Ólafr kon-ungr hanum grið ok mönnum hans OH.2918; hann hafði hesta 2 ok vápn sínok klæði Nj. 149 (25718); þá er Sveinnok Hákon réðu Noregi OH. 2929; bæðiþegn ok þræll GuL. 929; ær ok lambGuL. 1497; Ólafr konungr enn digrisnýst nú austr með landi ok átti víðaþing við bœndr OH. 2936; þeir skoluþrjú þing varða, manndrápsþing okkonungsþing ok manntalsþing GuL.1318; þá skal hann hafa bæði sel oklandnám GuL. 9119; ef kona er meðbarni ok er barn kvikt í kviði hennarGuL. 10410; jvf OH. 8919; GuL. 1253.1115; med Hensyn til Forbindelsen bæði- ok - (se GuL. 1353. 929 ovenfor) hen- vises til bæði; ok svá (hvoraf "ogsaa")dvs. og dernæst, og desuden, og ligeledes: þá á hann net ok svá sel GuL. 9115;þá má hón rjúfa ok svá annat sinn GuL.1073 jvf 1284. 1332. 1475; á þessum degiok svá á hverjum annarra Hb. 3214;fastaði þar fjóra tigi daga ok svá náttaMar. 6817; þá (nL. om Høsten) var s. íBjörgvin ok svá öndurðan vetr SturL.3187; fyr húsa sakar ok svá annarsGrág. 4195; þessarri gjöf er vel játandaok svá þiggjandi Mött. 1023; hafumheyrt ok svá sét bréf m. konungs Dn.I, 5111; síðan bað n. þá ganga út ígarðinn ok svá upp í loptit Fris. 38232;jvf Heilag. I, 48213; Dn. IV, 8538; Fm.VII, 12519; Hrolfr af Skalmarnesi varok svá (dvs. ogsaa, = ok 4) at þessarriveizlu ok mart annat gótt mannvalSturL. I, 1633. 2) og, hvor det samme Ord forekommer to Gange efter hinandenmed et mellem samme forekommende okfor at betegne en regelmæssig Fremskriden,Gjentagelse med visse Mellemrum af det,som Ordet betegner; hversu einn ok einn(dvs. den ene efter den anden) bauð oss tilsín (= lat. unoquoque nos sibi rapienteet ad se ducere cupiente) Heilag. II,3818. 30; ek gerðumsk leikari, ok fer ekmeð söngva ok til þess eins þetta allt,at menn lysti til mín meirr ok meirrHeilag. I, 4876; þar til at úfrægð ofrastmeirr ok meirr Æf. 99; nú sem þatsettist ok minkaði seint ok seint (=lat. qua paulatim occidente Hist. schoL.527) Stj. 1129; þá huggaði Romula læri-móður sína ok mælti: hræðsk eigi þúmóðir, eigi mon ek enn dœja; en erhón mælti þat, þá þvarr ljósit smámok smám (dvs. lidt efter lidt) Leif. 4629;tók konungr þegar nökkut at styrkna,því at vindr náði þá smám ok smámat renna í æðarnar Alex. 2331; hann sádrjúpa blóð smám ok smám af hjalmiþeim, er konungrinn hafði á höfði Fm.X, 3667; jvf smátt ok smátt Mar. 5097.- Om lignende Brug af m.nederL. endeog mht. unde se J. Verdam i Taal-kundige Bydragen I, 1249 fg og Mhd.Wb. III, 183a32 fg. 3) men, i Begyndel- sen af de Ord, hvormed nogen besvarer enandens Tale, eller hvormed nogen hen-vender sig til en anden end den, tilhvilken hans Tale tidligere har værethenvendt; sendiför hefi ek hugat þér,segir hón (nL. til Melkolfs): þú skaltfara í Kirkjubœ; ok hvat skal ekþangat? segir hann Nj. 48 (7413 fg);Petrus mælti þá til hans: útan dvölmuntu sjá, at vit Paulus erum sann-orðir Krists lærisveinar, en Simon ereigi Kristr, heldr galdramaðr ok fjöl-kunnigr; Nero mælti: ok enn haldit þitá (dvs. men endnu holde I fast ved, og saaholde I endnu fast ved) ykkarri lygi oksjáit þit (dvs. da I se) hann nú til himinsstíga Post. 1032 fg; ek sœri yðr -, atþér berit (dvs. slaa) hann eigi lengr, heldrlátit þér hann lausan á þessarri stundu;ok nú heyr mik, dróttinn J. Kristus! oksýn Simoni, at - Post. 10317; Petrusmælti: nú muntu brátt víss verða, at- Simon er villumaðr; ok þorir þúenn, kvað Nero, at mæla í gegn hon-um, ok sér þú (dvs. da, uagtet du ser)hann nú til himins fara Post. 31020.Jvf. om lignende Brug af m.nederL. endeVerdam L. c. I, 126. 4) ogsaa (= oksvá: skulu þeir ok svá fylgja móðurhans í Skálaholt SturL. I, 39716); samasekt liggr ok við, ef maðr greiðir eigiÓlafskorn Frost. II, 239; sama mál áok prestrinn þar, sem ármaðrinn vareigi í kirkju Frost. 2, 3210; ek komok til Halls ÍsL. 9; hann heyrir ok þat,er gras vex á jörðu SE. I, 10013; hefirek, segir hann, eigi í ferðum verit meðhöfðingjum hér til, kvazk hann ok eigivita, hvárt - SturL. II, 922; hafa búendrverðleik til þess, -; þat vita þeir ok,at ek hefi gert þat, at - OH. 20533;með því ok, at ohreinir andar hafa eigimannligan líkam, er þat auðsæligra enubjartasta ljósi, at - Heilag. I, 6935; húnbáð þá, at allir héldi vöku sínni -;þeir gerðu ok sem hún báð Heilag. I,54029; herunder kan vel ogsaa henføresden pleonastiske Anvendelse af ok i føl-gende Exempler: en Jesus ok svaraðiPost. 20932 jvf &vl 6; en hón ok fékkhonum dúkinn Post. 21013. 5) = ersom relativ Partikel eller relativt Pro-nomen (se 1ste Bind s. 345a12); a) brugtfor Nominativ af det relative Pronomen (ligesom gsv. Rydqvist V, 16736 fgg, jvfmht. und L. Tobler i Pfeiffers Germania XIII, 9737 fgg; Mhd. Wb. III, 185a19 fg):Sigurðr gengr at móti með sítt sverð,ok Gramr heitir Didr. 2044; þar hafðiherbergi - Simon en ílli -, ok veralézt (dvs. som sagde, at han var) kraftrguðs Post. 13233; þeir hinir sömuok (dvs. er) allir einir eru ok (dvs. som)Sarraceni Stj. 29528; undromsk ek þat,konungr! es (dvs. at) þú skalt nekkversvirða orð þessa manns ens óvitra okens lygnasta fiskimanns, ok (dvs. som)óítarligr er at búningi ok at kyni okat mælsko ok at allri atferð Post. 20623;Geirröðr konungr átti þá son tíu vetragamlan, ok hét Agnarr Grimn. pros.Indledn. (NFkv. 7631); vilda ek gjarna,at drepinn væri Þ. konungr ok Þ. hansbróðir, ok (dvs. som) nú herja á mítt ríkiDidr. 2841; Jacobus - leiðir þá síðanfram í staðinn ok út at einu borgarliði,ok var læst með stórum járngrindumPost. 6835; segðu þat Freyr! ok (dvs.som) ek vilja vita Skírn. 3; b) brugt (ligesom er se 1ste Bind s. 345a32 fgg) saa-ledes at det tjener til det samme som denKasus af Pron. relat., hvilken en i Sæt-ningen følgende Præp. vilde have krævet:áðr þeir skildust, gaf Þ. Halli gull-hring, - en Kári silfrmen, ok vóru águllkrossar fjórir Nj. 148 (25614); þettaer paradís, ok vit eru í komnir EL. 762;ætlar jarl þá at höggva þessa mennalla -, ok þeir höfðu nú höndum ákomit Fm. XI, 1473 fg (Jómsv.* 1238),jvf Post. 14623 under Nr. 6; c) brugt saaledes i Forbindelse med et følgendeDemonstrativ, at derved udtrykkes detsamme som ved det tilsvarende Relativ: hvat hefir sjá inn góði goðs vinr Clemensílla gert, eða hvat sé þat góðra verka,es eigi geri sjá guðs elskari, ok ferrhverr maðr feginn frá hans fundi (= fráhvers fundi er hverr maðr ferr feginn),þótt hryggr komi til hans Post. 14623;stolpi sá, er várr herra var bundinn í,ok þar (paa det Sted hvor = þar at,þar er 1ste Bind s. 84a14. 345b34 fgg)hann var barðr AR. II, 422a10. Om Brugen af ok med relativ Betydning i andre Sprog se L. Tobler i Pfeiffers Germania XIII, 91-104; Mhd. Wb. III,185a18 fgg; Verdam i Taalkundige By-dragen 1, 129 fgg. 6) da, eftersom, uagtet; Magnús konungr sat hjá, okþeir vóru hengdir (= er þeir vóruhengdir Mork. 1364; Fm. VII, 1323 fg)Fris. 26515; enn haldit þit á ykkarrilygi ok sjáit þit hann nú til himinsstíga (se Post. 10223. 30) Post. 1033; jvfPost. 31020 under Nr. 3 Jvf. mht. unde,m.nederL. ende L. Tobler i PfeiffersGermania XIII, 10128 fg. 10223. 7) der- som, = ef; kom þat á samt með þeim,at þeir myndo gjalda skatt svá semSvía konungr krefði, ok heimti Noregskonungr öngar skyldir af þeim, sögðusteigi vilja gjalda tvennar skyldir OH.4436; m. bauð nú konunginum at gangaí tíðagerð með biskupum, ok hefði þáþeir menn líf, er konungr hafði ætlatat láta drepa Heilag. I, 6327 jvf 13 fg; hvatskulum vér gera við kastala þenna, ervið hafum unninn, ok vér (&vl er vér)farom í brott Didr. 10414; hón svaraði:hvers beiðist þú? hann svaraði: at ekfái þín mér til eiginkonu, ok sé þatvili föður þíns (jvf ef þat er vili feðrmíns L. 45) Æf. 8643; géngom enn mérfyrnempder men ok skoddom gran-varliga, at högdum, ok (dvs. ef) nokorhafde gengith westan at lopteno jsnjonum Dn. IV, 93221. 8) at (= at 3)visende tilbage paa et foregaaende De-monstrativ: sú er grein í milli kristinnamanna ok heiðinna spekinga, ok (&vlat) kristnar bœkr ok helgir kennifeðrbjóða, at fyrst skal trúa en síðan reynaþat, er maðr trúir áðr, en heiðnir mennok þeirra ritningar bjóða, at fyrst skalreyna ok síðan trúa, er reynt er Post.2504; þat sem áðr stóð með svá miklumveraldarblóma ok sterkum átrúnaðivillumanna, ok (dvs. at) þat være ágæt-ast allra luta Post. 63818; í annan staðvissu þeir ok trúðu, ok (dvs. at) þatmundi allt eptir gangast, er hann sagðiþeim fyrir Post. 41322. 9) da, saa (i Spidsen af en Eftersætning, = þá); efmaðr andask í úteyjom, ok (= þáL. 13. 15; GuL. 19 fg) ero þeir mennskyldir at fœra lík til kirkjo, er -Grg. I, 1016 jvf 20. 22. 24; ef sá maðr lætrí dóm nefnast, er nú var frá skildr -,ok verðr hann útlagr um þat Grg. I,3820 jvf 393; þá er þeir stýrðu Noregsveldi synir Eiríks konungs blóðexar-, ok var þá náliga allt folk heiðit íNoregi OT. 27; er Knútr konungr spurðiþat, er biskup hafði mælt við konungÓlaf, ok lagði K. konungr mikla óvirð-ing við Ólaf síðan OHm. 1118; er Hildrgengr frá sínni höll, ok með henniganga 12 greifar (&vl þá ferr meðhenni mikill fjöldi manna) Didr. 2159;ef þeir mætti þat vita, ok mondo þeireigi glaðir vera í þessa heims farsælomLeif. 706; er hjartblóð Fafnis kom átungo hanom, ok skildi hann fugls röddNFkv. 224b4; er Hugi er kominn tilskeiðsenda ok snýst aptr, ok er Þjalfieigi þá kominn á mítt skeiðit SE. I,15417; er þeir höfðo þetta mælt, oktoko trú (nL. þeir), er heyrðo orð þeirraPost. 22010; er hann sat annan dag ádómstóli, ok lét hann þangat leiðaPaulum Post. 23127; er Gyðingar vildugrjóti berja Pál postula, ok flødi hannok forunautar hans Post. 2967; þá esþessir hlutir allir ero fyldir ok framkomnir í dróttni várum Jesum Cristum,þeir es liðnir ero, ok muno fyllask þeir,er enn ero eigi fram komnir Post. 52732;svá sem þau höfðu lengi gengit, - okum síðir kómu þau í dal einn mikinnHeilag. I, 3355; hvárt er þeir talaðuhér til fleira eðr færra, ok keypti hannÞorgils firir mörk gulls Flat. I, 8116 fg;er þeir biskup ok Þ. fóru um Norð-lendinga fjórðung, ok talaði Þorvaldrtrú fyri mönnum Bp. I, 414; einn dager konungr reið á veiðar, ok hann varðeinn sínna manna Herv. 1159. Om Brugen af ok og tilsvarende Partikler i andre Sprog med denne Betydning se L.Tobler i Pfeiffers Germania XIII, 92 fgg;E. Kölbing i Z. f. deutsche Philologie IV, 347 fg; Mhd. Wb. III, 183b14 fgg. 10) som, = sem (lat. ac), hvor der er Taleom et Lighedsforhold, en Overensstem- melse o. desl. (jvf L. Tobler i PfeiffersGermania XIII, 9823 fgg), især efter et foregaaende einn, jafn, líkr, sami, sá;fór hann hvern tíma í visitationem meðherra Laurentio föður sínum ok svafí einu (i et og samme) herbergi ok (dvs.som) hann Bp. I, 8512; nú fór Svíumallt á eina leið ok Dönum Flat. I, 48413;himinn hefir í þessum stað allt eitt atþýða ok hulning Stj. 1232; leo upp ágirzku er allt eitt at segja ok konungrupp í norrœnu Stj. 7111; othi er allteitt ok eyra Stj. 7111; ero þessir hvárir-tveggju allir einir ok Girkir Stj. 14023jvf 1394. 29528 (se under Nr. 5a); allteitt ok (dvs. aldeles saaledes som) rakkarmetja með tungu Stj. 2958; hann baðmik þar sitja, sem ek gæta kift (dvs.kipt) manni ór rúmi með jöfnum skil-daga ok Hrolfr kraki gerði Flat. I,13717; þó at eitt tré fallist, þá varðarþat þeim manni, er þat skal fá, sexaura, ok svá hlass hvert þar semsteinkirkja gerist, ok fái þat til jafntok (&vl sem) áðr Frost. 2, 78; gengr(hann) í musterit úlikt til búinn ok hinnfyrri biskup Heilag. I, 70221; þótti þatlíkt ok ekki Þorskf. 5415; jvf Bp. II, 633(se s. 527a6); þat segja sumir menn,at hann yrði aldri sami maðr ok áðrFlat. I, 21327; á þá mynd ok þú féktaf Hákoni jarli Flat. I, 36435; B. segir,at hann mundi þat ráð upp taka okþeir Eyramenn SturL. II, 916.

Part of speech: conj

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚮᚴ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.