Ór

ór

ór, præp. (oprindeligen úr, men ogsaa ýr,hvorom se K. Gislason i Elucid. 8732,Wimmer oldn. Læsebog2 XV (= tredie Udgave XVII) Anm. 1; gsv. or, ur, yrSchlyter 672b20 fgg, Rydqv. V, 104 fg.1889; got. us, ght. ur, er DGr. II, 787-790. 827-832. III, 2531 fgg; DWb. III,69366 fgg; mnL. er Vervijs en VerdammnL. Woordenboek II, 67819 fgg) 1) udaf, med følgende Dativ, som betegner Stedet,hvorfra noget udgaar, udtages, eller hvil-ket noget forlader; horr, er út ferr órnasom Elucid. 12612; hann sté upp órvatni Hom. 9034; verðr hann (nL. fiskr-inn) dreginn upp ór vatni Elucid. 14015;Moyses leysti lýð guðs ór veldi PharaoElucid. 11914 jvf 16; mátto þeir eigi leysamannkyn ór píslum Elucid. 1168; tókspjótit ór sárinu Flat. I, 4148; gékkmaðr út ór gnúpinum Nj. 134 (21119);þá féll eitt (nL. glerker) úr höndumhonum Heilag. I, 18814; Þórir mælti viðmann sínn, at renna skyldi ór tunnunnií bolla OH. 14833; þeir eta ýr frœkornitok spilla svá ávextinum AnaL.2 24618(PhysioL. 26019); þá tek ek ýr stafrofibáða SE. II, 3212; er ýr er tekinnraddarstafrinn ór nafni hans SE. II,3818; súr eru augu sýr, slík duga betr,en spryngi ýr SE. II, 185; hann stefnirþegar ór garðinum ok til konungs Flat.II, 59710 (Fm. VIII, 1757); ór Orkneyjumhafði hann lið (jvf í Orkneyjum, tilOrkneyja L. 4. 6) Flat. II, 42327; jvfaf Orkneyjum Flat. II, 42627; s. varbrott gerr ór Orkneyjum Flat. II, 43732.46236; rekim ólund eða hatr ýr hjörtumórum HomiL. 21828; hann tekr af hennihennar pung ok ýr (&vl ok ýr hennarpússi) þat, sem í var Didr. 24315; rakgoð þau ór paradíso Elucid. 6524 jvf6712-15. 11713; koma ór skipbroti eðaór öðrum miklum háska Elucid. 7718. 2) af, med følgende Dativ, som betegner Æmnet, Materien, hvoraf noget gjøres,den Ting, som noget tidligere har været, = af 15; skóp hann dýr ok mann - órjörðu Elucid. 578 fg jvf 6213. 1164 jvf 6;ór Ýmis holdi var jörð um sköpuðVafþr. 21; þá gerði hann vín ór vatniRimb. 48b13 (34); sá er gerði engla órelds loga Elucid. 5817; þat, es hannætlaði at gera ór kyni hans Elucid.687; heimska ór horskum görir höldasonu sá inn máttki munr Hm. 93 (94);líkneski er gört ór vaxi á insigli Elucid.619; hann gerðisk sauðr ór vargi Hom.7521 (HomiL. 17818); hann bað Danielgera ór Belguði þeirra slíkt, sem hannvildi Hb. 2128; hafði korónu ór gulliok gimsteinum setta Heilag. I, 61939;hverju eru þeirra (nL. sverða) hjölt órgulli Ghe. 7. 3) af, med følgende Dativ, som betegner det hele, hvoraf noget ud-gjør en Del, = af 21; hann ríðr í þannskóg, sem þar var nær, varla halfanáttung ór mílu í brott Mar. 65312; gafAuðunn á Þveit fjórðunginn ór allumvarskógi, bæði laufviði ok þelliviðiKalfsk. 55b28; fjórðungrinn ór salt-ketilssætrom EJb. 27017. 4) af, med følgende Dativ, som betegner Stedet, hvoren har sit Hjem, hvor man skulde kunnevente at finde ham; Böðvarr ór BœSturL. II, 147 fg. 20127; Þrándr ór GötuOH. 15616; Þóralfr ór Dímun OH.13828; menn söknuðu nú Skeggja órflokkinum Grett. 3013. 5) udenfor, borte fra; verðr hón léttari meðan konungrvar ór landi SturL. I, 17; þegar hannvissi, at Hákon konungr væri ór landiSturL. II, 2695; þessi aumi maðr varallr ór lagi fœrðr fyrir hinn verstaanda Heilag. II, 11925; Ólafr - kvaðöllum vel hafa til sín orðit öðrum enhonum, ok kvað hann í mesta lagi órsínni ætt SturL. I, 1019; svá mikill snjór,at þat var ór dœmum dvs. mageløst, Fm.VIII, 527. 6) udover, fremfor, mere end,m. Dat. höfðu þó aukit hjónum ór þvísem vandi var Eb. 18 (225); hefir þúheldr samit þik ór því sem var GunL.5 (21116). 7) fra, efter, = frá 3, medfølgende Dativ, som betegner Tidspunktet,fra hvilket der regnes; nú skal segja,hvat gerðist ór því, (er) Friðþjófr varí burtu farinn Fld. II, 848. 8) efter, =af 11, frá 4, eptir 2 (s. 340a7 fgg), iUdtryk som: fór hún þá um nökkurastund hús ór húsi (dvs. Hus efter Hus, fra det ene Hus til det andet) mœðiliga Bp.I, 38636; hann reið flokk ór flokki (dvs.fra Skare til Skare) beitandi svá sínusverði, at hinn harði hildarvöndr brautmargs manns hjartaborg knáliga í sundrKlm. 24427. 9) = ú i Sammensætning med et følgende Substantiv eller Adjektiv,som i órbœtiligr, órgrynni.

Part of speech: præp

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚮᚱ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.