Prófa

prófa

prófa, v. (að) 1) undersøge noget for at komme til Kundskab derom, hvorledes dethar sig dermed, af hvilken Beskaffenheddet er, prøve, (= examinera, rannsakaDN. III, 30); sem þeir koma ok prófasteinana, ero svá léttir ok veltiligir -,sem eigi hefði þeir grjótligan þungaHeilag. I, 70727; Glœðir hafði þrjú sár,er hann var prófaðr DN. XI, 5114;bréf - þau -, er segja, at þeirra máler prófat ok dœmt DN. II, 1038; bjóð-um vér sýslumanninum ok þeim, semaleigumál vár hefir, at prófa þeirramál, öll aatvík, upphav o. s. v. DN.II, 2698; ek prófaði mál þessa manns,er bréf mítt hefir DN. I, 2153; biskupskal lög segja - yfir öllum sökumþeim, sem heyra til heilagrar kirkju,prófa þær ok dœma Bp. I, 7559; kominú af því hér sjá kona ok sé hér prófutMar. 113011; bréf yðart -, hvert erbauð oss at prófa, rannsaka ok dœmaþeirra millum DN. II, 1015; áðr enprófat væri af konungi ok erkibiskupi,hverir stöðum skyldi ráða Bp. I, 7559;sendi þá konungr til Írlands Sigurð -ok prófa (&vl skynja), með hverju Írarvildi honum þangat bjóða Fm. X, 13115;vildu prófa, hvárt vörn borgarmannaværi jafnsnörp sem orð þeirra ok háð-ulig eggjan Fm. VI, 15614; kómu þarkórsbrœðr - at sjá ok prófa full-komliga um fiskina á Faxstöðum DN.IV, 6310; skoða ok eftir prófa um allaþá luti, sem honum varðaði DN. II,2656; prófist fyrir biskupi -; þá skalprófa, at (&vl ef) nokot svari þat því,er barnit var fœtt, at réttri tiltölu JKr.4, 610. 2) forsøge; prófa má ek þetta(nl. at biðja þér Guðríðar til handa, om dette vil lykkes) Harð. 5 (1216); ferr síðanfram á sandinn ok prófar, hvárt hannsæi nökkut til graðungsins upp í bergitHeilag. I, 70523; kom freistarinn -prófandi, ef hann fengi hann feldanStj. 14535; er þat forsending at fara,en fyrir þína áskorum viljum vér prófa(dvs. freista) Vatsd. 12 (2217). 3) erfare, komme til Kundskab om noget; kann vera,at þá prófast, hverir drjúgastir verðaKlm. 25129; var þetta ekki útan prettrþeirra brœðra -, sem síðarr prófaðistFlat. I, 6632; sem så tími kom, semhón skyldi fœða, þá prófaðist svá til(dvs. da fik man se), at þar kómu 2 piltarfram Stj. 1607; kunni hann fyrir þannskyld öngva grein á íllu, at hann hafðiþat eigi áðr þrófat Stj. 3129; prófuðharðfengi Eb. 15 (1722); höfuðfeðr okspámenn guðs vóru í jörð grafnir, semprófa mátti af þeirra gröfum Heilag.I, 11718; prófa með líkindum dvs. sluttesig frem, til: þessa luti markaði hannmest ok meðr líkindum réð eðr prófaðiaf þeim raunum ok æfintýrum, sem -Stj. 1059. 4) bevise, især ved Vidneførsel, Vidnesbyrd; hvat er þeir þóttust sváprófa satt vera, at þeir - Stj. 25233;hvat visso hann gerir oss firir þegnok bótom, ef hann prófast at bóta-manni (dvs. at være bótamaðr) DN. X,8812; ek gat þat prófat, at fleiri unnu(at) manninum, en þeir tveir brœðrDN. II, 12343; lögrettumenn dœmduBótildi 6 aura ból í Gerstöðum, útanþat gæti prófat með skilríkum vitnum,at Þorgerðr átti minna í jörðinni DN.I, 9317; ef þetta er prófat á þingi Nj.64 (994); vit várum þí nær, er þettavar skilríkliga próvat DN. III, 30 (3110);ei prófaðist fyrir mér, útan þeir brœðrværi - DN. II, 325; er þat boð vártok vili, at þit kallit þá menn til ykkar,er hér vitu skil á, bæði þá, er frænd-semi kunni at telja þeirra í millimÞóro ok Steinvarar, ok svá þá, ersamvist þeirra segja sik vita Þórirsok Steinvarar, ok - -, ok ef þarprófast á frændsemi á fjórða mannifrá syzskinum at telja -, þá - DN.IV, 6214; eftir viðrgöngu Bjarnar sumten sumt prófat með lögligum vitnumá Björn DN. IV, 1579; ef þessi glœprverðr prófaðr á hana Mar. 113012; þatfleira, sem þar prófast gört DN. III,3012. 5) forhøre en, kræve hans Vidnes-byrd i en Retssag; vitni þau, er þittakir hér um, látit þeim sverja bókar-eið, at þau segi ykkr sannindi þau,sem þau vita um þetta mál, ok prófitsíðan hvert þeirra singillatim svá, atekki heyri annars orð DN. IV, 6222;bárom vér allir - sérliga hverr prófaðrá stefno í biskupsgarði DN. I, 27623.

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛕᚱᚮᚠᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary