Ráð

ráð

ráð, n. 1) hvad der i et vist Tilfælde er eller synes raadeligt, tilraadeligt (ráð-ligt, ráðuligt), bør gjøres; líkaði þatráð öllum vel Fm. VII, 25910; sýndistþeim öllum samt at láta ráð mœtaráði dvs. sætte List imod List, Flat. I, 4626;kallaði annarr þat ráð, er annarr kallaðiúráð Flat. II, 28436; ef guð vili, at hannvíki frá úráði til ráðs Dn. III, 19834(Kalfsk. 10833); þat er nú ráð, segirkonungr, at þú kveðir - Flat. III,2429; jvf HeilaG. I, 3046; þat er beztráð at vér sættimst Flat. II, 1332; hittmun fyrst ráð (= hitt mun fyrst tilOH. 13513; Flat. II, 26310) Fm. IV,31620; er þat ráð at ætla sér hóf ensnúast þá til mótstöðu, er - Fld. II,46914; er eigi ráð at hafa færri en 30manna Nj. 60 (941); mun eigi ráð, atek fari þessa ferð Fm. XI, 26315; eptirkoma úsvinnum ráð í hug HeilaG. II,4623; þat sýnist mér ráð, at þér ríðitofan í árós OH. 8817 (Flat. II, 1727)jvf Flat. II, 1676; Ölk. 171; Mar. 162;þat þykki mér ráð, at - Nj. 5 (89);jvf Fm. VI, 12824; Fris. 38221; Flat.II, 51113; hversu muntu svara? hvatþikki þér ráð Nj. 13 (2316); ekki þikkimér þat ráð Fm. IX, 4998; konungiþótti eigi þat ráð (= þótti eigi ráð-ligt Fm. IX, 51230), at þeir géngi sváfámennir Flat. III, 15037; lízt mér núhitt ráð, at ek fara með yðr Nj. 53(8228); géngu til hans lendir menn okráðgjafar ok sögðu ráð, at hann sætiþar um páscha Flat. III, 14335 (IceL.saG. I, 207); ek ætla þat ráð, at þúfarir leiðar þínnar Flat. III, 4125;Þorsteinn lét þat ráð at snúa uppeptir völlum -, konungr kvað þatekki ráð Flat. III, 15026; aðrir ráð-menn - kölluðu þat eitt ráð at siglaundan Flat. II, 49539; þat er bezt ráð,at - Flat. II, 1332; jvf er þú tekrbetra ráð OH. 14637; ef þú vilt enntil leita, þá mætti verða, at þat gerðistenn at góðu ráði MaG. 412; kalt ráðse under kaldr 2; höfum vér legit ííllum ráðum Fm. VI, 189; hann kvaðþat meira ráð (dvs. ráðligra) at vægjasttil hans Fld. II, 46912; ráð e-s dvs. hvad en finder tilraadeligt, vil: heimilt áGlúmr at lofa þat, en ekki er þat míttráð Nj. 13 (2332); þat er mítt ráð, at- Flat. I, 12425 jvf OH. 616; er þettaekki at mínu ráði Fm. VI, 12119; skuluvér þá skipan á gera, sem vér sjámmeð bestu manna ráði, at - NL. IV,3538; þín ráð munu þó mest höfð Flat.II, 1335 jvf 14; ef þú fylgir mínu ráði at(nL. því) Band. 1324; nú vildu þeir síttráð hafa (nL. istedetfor at lade mig raade L. 26) MaG. 2027; bera ráð sín saman dvs.raadføre sig med hinanden: Alex. 10125;bœndr báro ráð sín saman, ok kom þatá samt með þeim, at - OH. 4434 (Flat.II, 4917); austmenn báro ráð sín samanLjósv. 2836; með beztu manna ráði dvs.med de bedste Mænds Samtykke, NL. IV,3538; sjá, vita ráð sítt dvs. vide, være enigmed sig selv om, hvad man vil gjøre: þúsér ok ráð þitt, en miklu mun hér skiptamínn þótta, hvárt þú gerir VígagL. 1129;sjám vér eigi ráð til þau, er víst sé,at dúga muni OH. 883 (Flat. II, 17733);hann er svá angraðr nú ok harmsfullr,at hann veit eigi ráð sítt, hvat hannskal gera eða hvert hann skal sik vendaeða - Mar. 75131 fg; af hennar birtiverðum vér allir - svá óttandi, at vérvitum eigi várt ráð Mar. 118418; hannþikkist eigi vita sítt ráð -, ef hannskal nú Æf. 4296 fg; þá tekr hverr síttráð - en hirðir þá ekki um, hvathverigum hentir eðr til ráðs liggr, oker þat heldr mítt ráð, at - Fm. IV,1472; jvf OH. 616; þá væri hann vitr,ef hann hefði yður ráð (dvs. fulgte eders Raad) Völs. 1243 jvf 12320; Josef taldiþat sítt ráð -; konungi féll vel ískap ráð hans Pr. 756. 12; þat var þáhygginna manna ráð í þann tímaFlat. I, 1061; með beztra manna ráði- NL. VI, 3538; með herra Erlingsok Gunnars ráði ok þeirra beztramanna, er vér mættim ná Dn. VIII,1283; nú ferr leysingi ór fylki fyrirútan ráð dróttins síns (= Overskriftens útan leyfi skapdróttins) GuL. 671; efkarlmaðr kvænist útan frænda ráð Bp.I, 71819; hann segir, at honum lýstrþví í skap at mæla til ráðahags viðhana; hún kvað þat mundu gjört atfrænda ráði ok mjök nær hennar hug-þokka, en engi latti Fld. II, 3475; erþetta ekki at mínu ráði Fm. VI, 12119;fékk Loðinn hennar at frænda ráðiFlat. I, 20725; giptast útan frændaráðs, útan ráðs föður síns LandsL. 5, 21jvf GuL. 5115 fg (Nj. 25 (3823)); þar erekkja er föstnuð manni, þá skal hennarráð fylgja, nema faðir fastni, þá skalhann ráða GráG. 1562 jvf 6 (GrG. II,2916 jvf 19); engi má konu svá taka ískuld, nema hafi frænda ráð við GuL.713; nú með yðru ráði vil ek kvángastKlm. 4315; víst er þetta ekki at mínuráði Fm. VI, 12129; Ólafr konungr tókhana í sítt vald án þínu ráði OT. 4616;goðar þeir 6 skyldu hittast á þingi okvera allir at einu ráði dvs. enige, Ölk.1612 - eiga ráð við e-n dvs. raadføre sig med en, = ráðast um við e-n Nj.8 (1516): átti konungr þá ráð við mennsína Nj. 87 (12716); Þorgeirr svararþeim málum vel ok átti ráð við vinisína SturL. I, 433; eiga e-t ráð undire-n dvs. i en vis Sag søge Raad hos en,lade sig raade af en: þú ert sá hinnþriði maðr -, at ek mundi þau ráðundir eiga, er mér þykki allmiklu máliskipta Laxd. 68 (196); gefa ráð dvs. med- dele hvad man finder tilraadeligt, tjen-ligt i et vist Øiemed, Tilfælde: gefit núráð til - at ek fái haldit konung-dóminum OH. 8814 (Flat. II, 1725);gefa munda ek yðr ráð til, ef þér vilit-, at Þjóstolfr fari ekki suðr meðhenni þótt ráðit takist Nj. 13 (2328);jvf Flat. I, 22438 fg; vil ek gera ráð tilmed yðr Fm. VIII, 2017; hann gaf þatráð til, at konor skyldi - Nj. 49 (7529);jvf Flat. I, 10524; nú man ek gefaráðit til -: þér skulut - Nj. 41 (632);nú gefit ráð til, hverjar framferðir vérskulum hafa Flat. I, 11110; gera ráðdvs. udfinde, foreslaa, beslutte noget somdet, man i et foreliggende Tilfælde børgjøre, har at gjøre: þat ráð gjörðiHallr, at þeir skyldi ráða einn hvernfóstbróður hans Þorskf. 596; gera þeirþat ráð (= þeir taka þat ráðs Flat.II, 4720) OH. 433; gera ráð með e-mdvs. gjøre en Aftale med nogen: gjörðumenn þat ráð með Haraldi, at hannskyldi eigi fara suðr um Stað á haust-degi EG. 4 (527); gjörðu þeir þá ekkiannat ráð, en (= var þat ráðs tekit,at þeir Flat. III, 1504) stefndu upp áMörtustokka IceL. s. II, 21624; gera ráðsín 1) forhandle med hinanden (jvf ráða-gerð): gerðu þeir E. ráð sín Flat. II,49510; gerum ráð vár þá, er ljóss dagrer Laxd. 21 (4828); nú munum vér hafagert ráð várt Nj. 3 (518); 2) gjøre hvad man har aftalt, foresat sig? er þettavar gert, þá heimtu þeir endana okstytta svá strenginn ok gera ráð sínFlat. II, 14914; gera ráð fyrir e-u dvs.søge Udvei, Middel, hvorved man kanopnaa, faa noget: mun þá þurfa nökkutráð annat fyrir at gjöra, ef hlýða skalFm. XI, 2635; þat er líkara, at fyriröðru þurfi ráð at gera, en þat beri tilskilnaðar okkars Nj. 151 (2619); viljuvér bíða þess, er H. konungr ok ÞórðrSighvatsson göra ráð fyrir SturL. II,22112; er þat bœnastaðr várr, at þérgerit oss ráð fyrir einum þeim (nL. leg-steini), sem góðum manni væri sœmi-ligt undir at liggja Dn. X, 405; hafaráð með e-m dvs. være i Ledtog med en: nú muntu sjá, með hverjom þú hefirhaft ráð ok trúnað, úvini alls mannskynsPost. 53122; hafa ráð e-t með höndumdvs. være sysselsat med et Foretagende, OH. 8822 (Flat. II, 17212); hitta ráð tile-s dvs. udfinde hvad der kan tjene, hjælpetil noget: hitti hann ráð til (nL. þess)at smiðrinn væri af kaupinu SE. I,1366; kunna ráð til e-s dvs. vide Udvei til noget: kann ek þar ráð til Fm. VI,12828; jvf Flat. I, 12415; nú kann ekhér betra ráð til (dvs. her ved jeg bedreat gjøre), en hvárr okkar kenni öðrumbrigðmæli Fris. 37327; kenna ráð tile-s dvs. give Anvisning paa noget somdet, en har at gjøre: Óttarr gerði semSighvatr kendi ráð til (= s. mæltiFlat. II, 2424) Fm. V, 1744; eigi kunn-um vér yðr ráð at kenna Flat. II, 51027jvf Fm. VII, 15732; Flat. I, 10530; komaráði (eller ráðum) við e-n dvs. komme tilrette med en, raade med eller vinde Bugtmed en: var hann svá sterkr, at þeir,sem hann geymdu, máttu varla komaráði við hann Mar. 67132; á ek mérdóttur þá, er -; er nú svá komit atek kem trautt ráði við hana Fld. I,24335; jók hann (nL. Eiríkr konungr ennsigrsæli) ríki Svía en varði harðhendi-liga; var oss gótt við hann ráðum atkoma OH. 6833 (Flat. II, 847); leggjaráð á e-t dvs. give Raad angaaende elleri Anledning af noget: Rútr sagði Merðiallt efni sítt ok bað hann ráð á leggjaNj. 2 (420); mun ek leggja ráð ámeð þér þat, er þér mun duga Nj. 7(1326); leggja ráð til e-s d. s.: kunnihann til alls góð ráð at leggja EG. 1(125); legg til þau ráð, er þú kanntbezt til at ormrinn kann verða unninno. s. v. Flat. I, 48927 fg; nú er til þessat taka, at þér leggit ráðin til meðoss Flat. II, 1326; jvf Nj. 21 (317);viltu nökkut ráð leggja til með mérFlat. II, 7710; eigi mun ek þat gertgeta, segir Mörðr; ek skal ráðin tilleggja, segir Valgarðr Nj. 108 (16622);tók hann þá ok gerði sér orð eptirsem annarr maðr legði ráð til Mar.9013; hann vildi þau ráð únýta, erGregorius lagði til Fm. VII, 25826;leita sér ráðs Flat. I, 10518; leita ráðaSE. I, 13427; L. ráða til e-s Flat. II,4710; leita ráða í e-t dvs. søge Raad, Hjælpfor noget: ef engra ráða væri í leitat,má ek eigi lengr þar við haldast Eb.63 (11429); leita ráðs indir e-n dvs. raad-spørge en: mærin rennr þá til móðursínnar ok leitar ráðs undir hana, hversbiðja skyldi HomiL. 1330; leita ráða,ráðs við e-n dvs. raadføre sig med en,søge Raad hos ham: leitar jarl ráðavið lenda menn Flat. II, 4528; jvf Nj.49 (7522); leitar Vermundr ráðs viðArnkel, hversu - Eb. 25 (4024) (jvfSlutningsbemærkningen under No. 9);eigi þurftu várir feðr at þiggja ráð atVestrgautum um sína landsstjórn OH.896; hafa hlýtt þeim ráðum aðrir lands-menn OH. 895; Sveinn jarl fór fyrsttil Svíþjóðar ok leitar þá ráða við Svía-konungi (= af Svíakonungi OH. 4232),hvat hann skyldi upp taka Flat. II,4713; þá settust guðin á dómstóla okleituðu ráða, ok spurði hverr annan SE.I, 13427; ráða e-m ráð dvs. give en Raad:ek vil ráða þér annat ráð OH. 4532;hann réð syni sínum ráð með þessomorðom Æf. 494. 501; svá görði hann ok- sótti þau mál í dóm, at hann hefðiráðit þau ráð Þorvarði, at hann skyldi- SturL. I, 4930; jvf Nj. 41 (6122); ráðaráð með e-m dvs. overlægge, aftale nogetmed en: hófst af nýju sá orðrómr, ats. ok J. hefði þessi ráð ráðit með Þor-varði SturL. I, 4935; segja ráð dvs. have den afgjørende Stemme i en Sag: sagði þáhinn ríkri ráð Fm. VIII, 108 &vl (Flat.II, 57213) jvf jafnan segir hinn ríkriráð Málsh. 231 og Side 3826; setja ráðvið e-u dvs. anbefale noget som Middelmod noget: þau setti hann ráð við ófátiat hafa þat eitt til fœzlu sér, er -HomiL. 1227; sjá e-t ráð dvs. finde noget tilraadeligt, saa at man bør gjøre det:þat ráð sá konungr at láta hann faraí friði Flat. II, 412 (jvf sá þat at ráðiFm. VI, 3017); sjá ráð fyrir e-u dvs.have Omsorg for noget (jvf gera ráðfyrir e-u): ek vil berjast við þik, sagðiGrettir; sjá mun ek fyrst ráð fyrir matmínum, sagði Auðunn Grett. 6624; sjáráð til e-s dvs. indse, skjønne hvad der ien Sag eller Anledning, i et Øiemed er at gjøre: sjá mun ek ráð til þess Nj.99 (1508); ráðgjafar konungs spyrja,hvert ráð hann sæi til Flat. I, 12425;sjám vér vinir yðrir engi ráð til þau,er víst sé at duga myndi OH. 883(Flat. II, 17133); skjóta ráði til e-s,undir e-n dvs. henskyde en Sag til nogenfor at faa høre hans Mening derom ellerlade ham afgjøre den: var þá þegarráðum skotit mjök til þeirra, undir þáOH. 8835; Flat. II, 17227; jvf ráðaskot;staðfesta ráð dvs. fatte en afgjørende Be-slutning, gjøre en Beslutning urokkelig:vil ek, ef þetta ráð skal staðfestastmeð oss, at -; en er konungar höfðuþetta ráð staðfest sín í milli, þá -OH. 6127. 38 fg (Flat. II, 6527. 37); takaráð dvs. tage en vis Bestemmelse, fatte enBeslutning: tóku þeir þat ráð, at hanngerir þar jarðhús Völs. 935; konungrtók þat ráð, at hann fór upp um Heið-mörk OH. 6015 (Flat. II, 6418); hvertráð muntu taka nú SturL. I, 1529 jvfFlat. II, 12923; þeir H. sögðu, at þeirmundu eigi taka ráð þessi fyrir hendrbóndum SturL. II, 2216; þá tekr hverrsítt ráð, er í kreppingar kemr Fm. IV,14712; skal ek eigi skiljast við þikenn, ef þú tekr betra ráð Flat. II, 2671(OH. 14637); taka upp ráð = taka ráð:vil ek, at við takim þat ráð upp, at þúvakir í alla nótt ok - EG. 22 (14513);er nú fyr því bezt, at vér ráðim umallir samt, hvert ráð upp skal takaOH. 6032 (Flat. II, 6413); þiggja ráðat e-m dvs. lade sig foreskrive noget afen: eigi þurftu várir feðr at þiggjaráð at Vestrgautum um sína lands-stjórn OH. 896; gefa e-t til ráðs dvs.tilraade noget: fór Haukr - ok sagði,hvat móðir hans hafði til ráðs gefitFlat. I, 10528; hefir hér svá jafnanverit, at þat er Uppsvía höfðingjarhafa staðfest sín í milli, þá hafa hlýtt(hlítt Flat. II, 17235) þeim ráðum aðrirlandsmenn; eigi þurftu várir feðr atþiggja ráð at Vestrgautum um sínalandsstjórn OH. 895 fg; gera e-t at ráðidvs. beslutte noget: var þetta at ráði gert(nL. at han skulde faa den til Hustru, som han begjærede) MaG. 1522; jvf EG.80 (19331); Laxd. 20 (4516); Bp. I, 6434;var þat þá brátt at ráðum gert, atÓlafr fékk Geiru Flat. I, 9236; gerastat góðu ráði dvs. faa et godt Udfald: efþú vilt enn til leita, þá mætti verða,at þat gerðist enn at góðu ráði MaG.412; hafa e-t í ráði dvs. have noget iSinde, til Hensigt: hann hefir í ráði atláta klaustrit ok fara aptr til veraldarMar. 4843; hefir keisarinn í ráði undanat flýja Bær. 996; liggja til ráðs dvs.være tilraadelig, = vera til ráða: þátekr hverr sítt ráð - en hirðir þá ekkium, hvat hverigum hentir eðr til ráðsliggr Fm. IV, 1472; leggja e-t til ráðsmeð e-m dvs. tilraade en noget: hannskal fara á fund Sveins konungs okvita, hvat er hann leggi til ráðs meðhonum Flat. II, 7337; sjá e-t at ráðidvs. anse noget for tilraadeligt: sá hónþat at ráði at heitast Þórolfi EG. 9(173); várir hinir mestir óvinir sá þatat ráði (= sá þat ráð Flat. III, 41231)at láta hann fara í friði . VI, 301;Fm7lítit er hér til ráða at sjá, er ek er. II, 36;Flat33 snúa at einu hverju ráðidvs. : eptir eggjanfatte en Beslutningþessa snúa þeir allir at því ráði .OH61 (. II, 65);22Flat22 taka undir ráð dvs.: flestirtage et Raad til Efterrettelsemenn beiddu hann heldr leita á skógaok forða sér; Þorbjörn tók ekki undirþat ráð . II, 511 (. I, 216);Flat16IceL. s3taka e-t til ráðs til ráða dvs. : œptu flestir á Svein ok spurðu,ellergribeefter, til noget som en Udvei i sin For-legenhedhvat til ráðs skal taka . II, 495;Flat34rœddu þá um, hvat til ráðs (= hvatráðs . III, 150) skyldi taka (= hvatFlat4til ráðs væri . II, 216) . IX,IceL. s26Fm510;23 skulu vér ganga heim - ok sjáhvat þeir taka til ráðs (= hvat þeirtaka ráðs ) . 129 (197);L. 24Nj21 hvatskulu vér nú til ráða taka . 129Nj(201);3 hvat skal nú til ráða taka .Nj5 (8);9 skjótt skal til ráða taka .BpI, 229;5 taka e-t ráðs (dvs. til ráðs)ogsaa. II, 47. III, 150;Flat204 . II, 288;Heilag1. 90 fg;Mar5 . II, 49. 28;Sturl226 veratil ráðs til ráða dvs. : rœddu þá um, hvat til ráðsellervære tjenligt,tilraadeligtværi . II, 216;IceL. s26 hvat er nú tilráða . I, 229;Bp4 hvat skal nú til ráða?bróðir! - þikki mér nú vandast málit. 2 (4);Nj13 eigi vita menn, hvat bezter til ráða um slíka hluti . I, 258;Bp6verða at ráði dvs. lykkes, komme til Nytte: varð allt at ráði þat, er hann réðmönnum . 20 (30);Nj20 er þat varð atengu ráði, sjá þeir sik fjarlæga öllufulltingi . II, 395 fg;Heilag10. 30 verða,vera at einu ráði dvs. :blive, være enigeer oss þat eigi ofrefli, ef vér verðum(erum . II, 65) allir at einu ráðiFlat5. 61;OH4 þeir vóru at einu ráði okEyjolfr . II, 155;Sturl28 goðar þeir 6skyldu hittast á þingi ok vera allir ateinu ráði . 16 fg;Ölk11 :særlig om Listsýndist þeim öllum samt at láta ráðráði mœta dvs. (jvfsætte List imod Listláta prett í móti prett . II, 77)Flat25. I, 46. Flat26 ();2)Overveielse med Hen- syn til hvad man har i Sinde og gjernevil have udført, Forberedelse deraf vedat lægge Plan dertili Modsætning tilGjerning hvorved det bliver iværksatslíkum rétti svarar maðr fyrir ráð athervirki sem fyrir verk . II, 523;NL29var s. at ráðum ok vígi ens göfgamanns, er Þorkell fóstri hét .Mork202;14 menn höfðu á höndum Einari,at hann væri í ráðum um víg Bjarnar. I, 47;Sturl35 þau ero ráð svá, at maðrræðr um annan, ef hann mælir þatfyrir mönnum nökkut, at hann sé þábana at nærr en heilendi at firr, efþat kvæmi fram, er hann mælti .Grág370;8 ráða ráðum dvs. : bað þeim heillgjøre Forberedelser,lægge Planer til nogetduga, er fyrstr réði ráðum til skammaÞóri . 59 jvf ef maðr ræðr umÞorskfmann drepráðum . 369 fgg;Grág16 efeigi koma fram ráð (dvs. ráðdersom)ikke komme til Udførelse, blive iværksatte. 369;Grág19 ek skal setja ráð til þess. 13;Band20 Þorgils segir, at hannvildi, at þeir riði norðr á þá Brandsem hvatast ok vefðist eigi lengi íþessu ráði . II, 52;Sturl14 sendit mennyðra - til fundar við þá menn, erþetta ráð hafa með höndum . 88;OH22þessi reikar aptr ok fram sem meðlítlu ráði . 2;Æf48 köld eru jafnankvenna ráð . 30 jvf 248a kaldr 2. -Partalop212det Binds Sideunder áljótsráð, banaráð, drepráð, fjör-Jvf.ráð, sárráð. 3)Collegium af Raadgivereeller Personer som forhandle med hin-anden om foreliggende Emner eller Sager (jvf ráðuneyti; rat . III,mnt.Mnd. Wb426a);32 þessa hjalpsamliga hugrenningbar hann upp fyrir frúnni en síðanfyrir ráði sínu ok stórmenni .Mar422;5 vér (Magnús konungr) ok ráðvárt sám ok yfirlásum útskrift - .DNI, 166;2 var þetta bréf gört - ok in-siglat hjá verandi mœðr várri - okdagligo ráði váro . I, 166;DN18 génguþau syskin ok sira B. - firir ráðitok heyrðu þeir af ráðinu jáyrði oksamþykt herra Eysteins - þessommönnom af ráðeno hjá verandom okráðandom þemma kaupmála . II,DN82;43. 45 upphaf sundrþykkis milli Jónserkibiskups ok konungs ráðs . I,Bp758;24 Loðinn svarar - at þeir áttufyrst at já bókinni ok biðja síðanmiskunnar um þá hluti, sem -, kon-unginn ok hans ráð . I, 719;Bp33 Jónhöfvuðprestr á Vanginum á Voss komok kærði fyrir ráði váru, at - .DNVI, 266;4 Marmoria mælti: ráð míttveldr því, en eigi ek . 31;Partalop1þat köllum vér ráð, er lögmaðr okráðsmenn sitja á málum manna okskipa . 6, 6. Byl3 , = ráðs-4)Raadgivermaðr (jvf ráðanautr; rat . III, 426a);mnt.Mnd. Wb44 sagði Dixin ok öllhenner ráð, at þat mundi verða hennitil hins mesta styrk, ef - . I, 92;Flat34Banaiam gjörði Davið konungr sítt hitbesta ráð eða trúnaðarmann um leyndaluti . 510. Stj15 ;5)Afgjørelsen i et givet Tilfælde, Indflydelse derpaa hafi biskupráð yfir, hverir skipta skulu . I, 718;Bp22Þorvarðr lézt eigi ráð eiga meirr eneins manns . II, 221;Sturl4 þér munuðnú þykkjast hafa half ráð við mik (dvs.) eðalige meget at sige i Sagen som jegmeirr . 146, jvf ráða halfri stönguOH14. 17;Klm3 bera e-n ráðum dvs. : nú munberøve en hans Indflydelse, Myndighedsem optarr, at þér munu bera mikráðum synir mínir ok virða mik engis. 129 (198);Nj13 er herra electus sváborinn ráðum, at eigi fékk borð ástaðnum einn bróðurson hans . II,Bp44;7 fara fram e-s ráðum dvs. : mínumi sin Ad-færd rette sig efter ens Viljeráðum vil ek fram fara -; þakkaðiBjörn honom vel ok kvað hans ráðomvilja fram fara . 54;OH21. 27 ef Rútrferr mínum ráðum fram, þá skal ek -. 3 (5);Nj12 nú viljum vér þínum ráðumfram fara, hvern veg hátta skal at-lögunni . VII, 258;Fm29 jvf . I,Sturl15;32 . II, 8;Flat21 . 80 (119);Nj3 veraat ráðum dvs. : var húnhave noget at sige, haveMyndighed eller Indflydelsemest at ráðum, því at hún var þeirravitrust . II, 469;Fld10 hón var at ráðummeð syni sínum Friðgeiri . 67 (157).Eg23 (jvf6)Raadighed, Myndighed, Styrelse búráð, landráð); þat skyldar mik tilat ríta - um þeirra manna ráð, erhann ( biskupsstólinn) hafa varð-nL.veittan . I, 59;Bp21 tók hann þá ráðok ríkisstjórn með henni . I, 92;Flat37sýnist mér, sem hón muni þá íllskudrýgt hafa, at hvergi eigi hón ráð néríki, heldr hafi hón - . I, 228;Flat12ef hón veit -, at bóndi hennar mundieigi ljá vilja, þá á hón eigi ráð ( tilnL.at ljá) . 207;Grág17 Þ. - lézk eigi ráðeiga meirr en eins manns . II,Sturl221;4 á hón hér eigi síðr ráð fyrir, enek - . II, 120;Sturl8 hefir konungreigi þat rétt spurt, at ek eigi meiraráð en aðrir, því at þat er nú almenn-ingr . II, 240 (. 126);Flat13OH16 númunu vér eigi meta við þik ráðin dvs. . II, 131;lade dig raadeFlat14 engi ráðskaltu taka af mér ok fara hvergi fyrren ek vil . 4 (205);Gunl5 erkibiskupinnlá í sínum harmkvælum ok vóru öll ráðaf honum tekin . I, 819;Bp21 þeirrarkonu ætla ek at fá, at sú ræni þikhvárki fé né ráðum . 7 (8);Laxd13 Þórðrtók við fé öllu ok ráðum eptir föðursínn . 8 (126);Flóam21 Rútr fékk henniöll ráð í hendr fyrir innan stokk .Nj7 (11);4 Björgolfr var þá gamall - okhafði hann selt í hendr öll ráð synisínum . 7 (10);Eg16 Þorgils var for-stjóri fyrir búi í Torgum þá, er Þor-olfr var eigi heima, ok hafði öll ráðfyrir búi . 13 (24);Eg12 þá skal hannstefna honum til fjörbaugsgarðs eðatelja hann af ráðunum fjárins ella oktelja sér ráðin ok kveðja til 9 búa áþingi, hvárt hann hafi arfskot í þeimráðum ráðit . 84 fgg (. I,Grág13Grg247 fg);5 þú skalt fara, því at þín á ekráð (dvs. ) . II, 165 (. 10. 11);over dig har jeg at byde og raadeFldÖrv1216þér eigit þessa ráð dvs. , . II, 132;hermed kan I gjøre som I selv vilFlat5koma ráði við e-n dvs. : þeir, sem hann geymdu,faa gjort sinMagt eller Myndighed, sin Vilje gjæl-dende lige over for en, saa at han bøiersig derundermáttu varla koma ráði við hann .Mar671;32 ek kem trautt ráði við hann. I, 243;Fld25 þá monda ek snúa öllumtil kristins síðar þeim, es ek mættiráði við koma . II, 43 jvf 40.Heilag386 ;7)Vilje, Samtykke þá er ekkja erföstnuð manna, þá skal hennar ráðfylgja (dvs. ), nema faðir fastni, þá skalda skal det være med hendesSamtykkehann ráða . 156;Grág1 ekkja á atfastnast sjalf manni þeim, er hann áttifyrr . 156 fgg (. II, 30 fg);Grág14Grg1 efkona giptist útan ráði föður síns eðamóður eða þess, er giptingarmaðr erfyrir ráði hennar . 5, 2. Landsl2 (8)Tid og Leilighed til at gjøre nogetF olkespr.raad 4 585b);Aasen kvað þá vera ráðum daginn eptir . 55 (. 182).Pr29Anal1 ;9)Forehavende, Foretagende senditmenn yðra til fundar við þá menn erþetta ráð hafa með höndum . 88OH22(. II, 172);Flat12 með því at þér hafitslíkt ráð uppi við mik . 88;El15 grun-aði hann, hvárt þetta ráð mundi fram-gengt verða . 89 (. II, 173);OH12Flatbiðjandi hans himneska spekt - þatráð at blása sér í brjóst, sem honumgegnir bezt at hafa . II, 69;Heilag16mikit ráð einum bónda at kalla til sínsvá marga stóreflismenn . 20;Vígagl31Þ. var þá ókvæntr, fylgði hann þáóheimiligu ráði takandi sér til lagsGuðrúnu -; fóru þau svá opinberligameð sínu ráði, at hann lagði hana ísæng sér sem sína eiginkonu . I,Bp852;16 ef þú vilt enn til leita, þá mættiverða at þat gerðist at góðu ráði .Mag4;12 var þat at ráði gert . 80 (193);Eg31jvf . I, 643;Bp9 sendit menn yðra -til fundar við þá menn, er þetta ráðhafa með höndum . 88 (. II,OH22Flat172);12 spurði O. þá frændr, hvat þeirvildu ráða sínna; þú skalt hafa ráðfyrir oss, sögðu þeir . II, 187 fg;Fld2hvat skal, er nú ráða þínna dvs. . 13;hvad skal du nu foretage dig?Vígagl12. 13;Krók1 hvat skal nú til ráða dvs. . 2 (4);hvad er der nu at gjøre?Nj13hvat skal nú til ráða taka? .d. s.Nj5 (8);9 jvf 49 (75);26 tóku þat (til) ráðsat ríða í brott . 99 (153). leita ráða, taka til ráðs, ráða;Nj1Denne Betydning falder ofte sammen med denunder Nr. 1 anførte, saa at det i mangeTilfælde kan synes tvivlsomt, om et Ex-empel bør henføres under denne eller hin,f. Ex. i 3b fgg. 5a fgg. se s.5711 , =10)Levemaadelíf 2, lifnaðr 1; Sveinn harðnaði æ þvímeirr í sínni íllsku, sem biskup hannoftarr á minnti at betra ráð sítt (=at betra líf sítt . 49) . I, 288;Barl13Bp18ek mun verða þér ásjámaðr, ef þú varð-veitir vel ráð þítt . I, 370;Bp7 þáiðraðist húsfreyja mjök ótrú sínnar -,en G. huggaði hana - ok bað, at hónskyldi vera gætin um ráð sítt þaðan ífrá . I, 395;Heilag4 er allir lofuðu hann( Ambrosium), þá snýst hann viðnL.prestr ( Donatus) ok leitar á hansnL.ráð . I, 51;Heilag17 þeir segja, at engikostr mundi griða vera, báðu hannrannsaka ráð sítt ok tala við prest. II, 34;Sturl13 í Kolni í munklífi -var bróðir einn sá, er frásögn er veittsú, er hann hafði sik at mörgum lutum(öðruvís), en þeim mönnum sómdi, erþvílíkt ráð taka . 83. Mar2 (= hagr 111)Stilling hvori et Menneske er stedt eller befindersig, Forhold hvori en lever) ;og 2eller kan komme þær hinar miklukonur þröngðu þeirra manna ráði, erbygðu landit . I, 397;Flat29 þetta er -sá maðr, at þat vill, at þú - fleiprireigi um mítt ráð; þenna sprota munek fœra á nasir þér, ef þú spáir nökkruum mínn hag . II, 167 (. 13.Fld8. 11Örv2414. 15);33 leggst svá mikil virðing áráð Örvarodds (á Odd . 69; .Örv8FldII, 195 fg), at engi maðr þykkir kon-25ungi honum líkr fyrir afls sakir .Örv68;3 Loðinn gékk til Ástríðar ok spurði,hvert ráð hennar væri . I, 207Flat15(jvf . 132; . 171);Hkr26Fris13 þat erauðsýnt, at konungr má gera af ráðiÓttars þat, er hann vill (dvs. = eigi vald at drepagjøre medOttar som han vil,Óttar þegar hann vill . III, 242)Flat17. V, 174;Fm29 þar kemr ráði hans, athann verðr svá staddr á mörkum úti, at- . II, 230;Fld18 eigi sýnist mér vártráð líkligt til mikillar framkvæmdarok stórræða . VIII, 20;Fm6 fór yðartráð þá betr fram . 129 (198);Nj14 heimskaltu fara ok una vel við ráð þítt .Nj6 (11);30 undi hann þá vel ráði sínu. 62;Brandkr22 mundi hann þá þangatvenda fyst, sem hann hafði áðr lengstverit ok sínu ráði bezt unat . I,Flat116;6 Vali sagði gótt af hans ráði. 12;Band22 hefi ek sét yfir ráð þítt,ok sé ek þat, at miklu meiri hefir þúföng, en líkligt sé, at vel muni fengit. 43;Band14 guð fylgði ( fylgja 5) hansseráði nú sem fyrr . 74;Pr23 nú má maðrbœta ráð sonar síns ok leiða hann íætt, ef - . 58;Gul1 ek mun verða þérásjámaðr, ef þú varðveitir vel þítt ráð. I, 370;Bp7 þóttist hón sjá hinn sælaÞorlák biskup ok spurði, hvílíkt þessmanns ráð væri (dvs. ), er Þórðr hét, er andazthvorledes den Mandhavde dethafði í Fljótum; sælt er ráð hans (dvs.), kvað hann . I,han har det godtBp370 fg;10 ferr hann nú heim ok þikkistnú hafa í hendi ráð Ásmundar sona. 25;Mag15 þóttist þeir nu fullkomligahafa ráð hans í hendi . 415 jvfStj5. 63 (97);Nj3 . VII, 258;Fm22 . I,Sturl15;35 trúit á guð várt, er allt hefir ráðyðart í hendi . 109 (. II, 191);OH15Flat16vil ek nú fela allt mítt ráð þér á hendi. 211 (. II, 348);OH32Flat4 eigi at síðrgrunuðu menn ok gjörðu mörg orð áum ráð þeirra Þorvarðs ok Yngvildar. I, 49 jvf 48;Sturl934 kona hét Þórdís,er léttari skyldi verða, ok horfði ráðhennar heldr seinliga ok til mikilsháska; prestr sá kom at finna hana,er Jón hét, ok er honum þótti ráðhennar mjök seinkast til greiða, þá -. I, 195. Bp10. 12 (jvf bú);12)huslige eller hjem- lige Forhold, Husholdning þáer Jón var barn at aldri, þá breyttuþau faðir hans ok móðir ráði sínu okfóru útan . I, 152;Bp15 hélt Ásgautrvið þat ráði sínu ok búi . I, 194;Bp9hann var góðr bóndi ok hafði rausnarráð (&vl bú) . 3 (96);Karlsefn10 sýnistmér ráð, at þessir menn halda uppráði (= búi ) þínu . 7 fg;L. 31Vígagl37þar bjó kona sú, er Svala hét -; hónvar væn kona ok ung, hón talar tilÚspaks ok biðr hann sjá um ráð sítt;hefi ek þat frétt, at þú ert búmaðrmikill . 9;Band13 þítt ráð spyrst mérá margan hátt sómasamligt, en þóskortir þik einn hlut, at þú er kván-lauss, en þó hefir ek hugast þér ráða-kost - -; hón ( Vígdís) er kvennanL.fríðust ok með miklu fé, því ráði munek þér í hendr koma. I. - kvazt fússvera þessa ráðahags . 12 (21);Vatsd19-24þat vilda ek, bróðir, at þú bœttir ráðþítt ok bæðir þér konu . 2 (2);Nj26var Áki þá stórauðigr maðr, snýr núá svinn ráðinu (= bœtir ráð sítt; jvfhann brá þá ráðinu dvs. vilde da for-andre sig, som det heder i Folkesproget,. 52) ok biðr sér konu einnarMag17. 15;Mag10 staðfesta ráð sítt dvs. (jvf staðfesta sik . I, 159;sætteBoHeilag13 ráð ):hvis ikkei denne Forbindelse skalopfattes i den næstfølgende Betydningþat hefir mér komit í hug, at þúmunir staðfesta ráð þítt ok kvænast. 7 (8);Laxd4 er þér sá til at staðfestaráð þítt ok kvángast . 5;Grett18 þathefir ek helzt staðfest með mér atleggja af kaupferðir ok staðfesta ráðmítt .* 100 fgg. Þ.hræð28 ( coitus) (jvf13)Kjønsdrif- tens Tilfredsstillelse ved legemlig Om-gjængelselat.mellem Personer,levende Væsener af forskjelligt Kjønráða 24, ráði; samræði við konu .Stj318. 338; . II, 642 = sam-2617Heilag24búð . 21 jvf . 54. 56);Stj17151126 þat er íMoyses bók Deuteronomio, at þá skyldidœma meyjar til grýtingar, ef at yrðium ráð þeirra áðr þær væri giptar,sem manna konur, ef þær tóku óheimilamenn undir bœndr sína . 17 (jvfMar135 22. 23);Mos. 20 fg. Erlendr andaðisten Álöf bjó þar eptir -. Sturla Þórð-arson tók þar til ráðs ok hafði hanaheim ok áttu þau fimm börn . I,Sturl41 jvf . 11 (13);24Eb9 snýr bóndinn þátil lagavegar sínu ráði ok vill nú heldrfá eina jungfrú til eiginorðs ()end fort-sætte det forbudne Samliv med Enken. 89;Æf9 : konungr mælti:ogsaa i Plur.hjá henni vil ek rekkja í kveld -; erþar gjör rekkja ok var henni þangatfylgt -; gékk þar inn maðr virðuligabúinn -, hann gékk at hvílunni - okmælti: hyggr þú íllt til ráða við kon-unginn . VI, 121 (. 34);Fm28Mork20 komeinn konungr ok reið mínn vafrloga okkvazt kominn til ráða við mik .Völs146;18 : eigi skal faðir neyða dóttur sínamen dette dog især om det ægte-skabelige Samliv mellem Mand og Hu-strutil ráða, ef hón vil vígjast til nonnu. 156;Grág4 standa fyrir ráðum dvs.: ef sakirhindre Ægteskab, være til Hinder ellerlægge Hindringer i Veien derforkoma á hendr honum eða henni þær,er -, þá skal þetta fyrir ráðum standa. 159 (. II, 32);Grág7Grg16 ef aðrir mennstanda fyrir ráðum en fastnandinn .Grág160 jvf 161 (. II, 34);223Grg2. 5 ráða ráð-um dvs. : ef at fimtaindtræde i Ægteskabmanni er hvárttveggja at frændsemi,þá skolo þau ráða ráðum, ef þau vilja. 157;Grág4 skal biskup sá, er yfirþeim fjórðungi er, ráða, hvárt þauskolu ráðum sínum ráða (dvs. ) eða eigi . II, 40 (.indgaa nyt ÆgteskabGrg12Grág168);24 þau ( hjú, sem skiljast umnL.þær sakir, er nú vóro taldar) skolo þvíat eins ráða ráði síno, ef biskup sábannar þeim eigi, er -; en hvar þesser þeim ráðum er ráðit svá at eigi erum ráðit við biskup -, þá verða börnþá eigi arfgeng, er svá ero getin .Grág173;4-6 antu Guðrúno góðra ráða . 1,Sig45; fyr man hón Guðrúno góðra ráðaen síðan þér sín at njóta . 3;Brynh6lézt Sigvaldi nú kominn til ráða (=ráðahags ) . 69 (. XI,se 6818Jómsv15Fm104);25 ef sá ifast ráða, er sér hefirkono festa . 159 (. II, 32)Grág15Grg25jvf 160 (. II, 33);2Grg8 ráðin takastdvs. det ægteskabelige Samliv begynder: ef kona verðr sjúk, þá skal sá geraorð, er fastnat hefir konona, at hóner sjúk, en hinn skal ráða, hvárt hannvill ganga í sama sæng konuna eðaeigi, en ef þá takast eigi ráðin, þáskal hann ráða, er inni skal hafa brúð-laupit, hvárt takast skolo fyrir jafnlengd eða eigi . 159 (. II,Grág1-3Grg32 fg);10 er at þeim málum var setit,þá var þat af ráðit, at þau ráð tókust,ok fékk Þórðr Ísríðar . 129 (.OH8FlatII, 251);15 honum lýstr því í skap atmæla til ráðahags við hana; hún kvaðþat mundu gjört at frænda ráði okmjök nær hennar hugþokka, en engilatti, ok tókust ráðin . II, 347;Fld7Bárði var heitit meyjunni, þau ráðskyldu takast at öðru sumri, skyldi þáB. sœkja norðr þangat ráðit . 7 (12);Eg5gefa munda ek yðr til ráð, ef þér viliteigi þetta láta fyrir ráðum standa, eráðr hefir orðit um hagi Hallgerðar, atÞjóstolfr fari eigi suðr með henni, þóttráðin takist . 13 (23);Nj30 vekja þeirþá til við Gizur um bónorðit; lýkr svámeð þeim, at ráðin skyldu takast okskyldi boð vera - at Mosfelli . 65Nj(99);26 Þorsteinn vildi fara útan fyrst,en ráð skyldu takast, þegar hann kœmiaptr . 38;Þ.hvít25 skyldu því at einsráð takast með þeim Arnori ok Þórdísi,nema - . 11;Vígagl81 tókust ráð þessimeð þeim máldögum, at - . I,Sturl77;12 ráð skyldu takast með þeim Halliok Ingibjörgu á vetrnátta helgi á Flugu-mýri . II, 144 fg;Sturl24 hinn næsta dagrúmhelgan því, er ráð skyldo takast. 159 (. II, 33);Grág22Grg6 brúðlaupskyldi vera at vetrnáttum, ef G. kvæmieigi út á því sumri -; frestaðist til-kváma Gunlaugs en Helga hugði íllttil ráða . 9 (241);Gunl7 engi ráð vilek við hann eiga . X, 285;Fm1 þávóru skilið ráð þeirra Sigríðar . X,Fm219;31 Þorlákr biskup rauf þau ráðöll, -, sem hann vissi at ólögum ráðinvera . I, 107. Bp6 14)Parti, Gifermaal, = ráðafar, ráðahagr 2,som nogen gjør, opnaar ved at faa enKvinde til Ægteráðakostr; hón er kvenna fríðust okmeð miklu fé, því ráði (jvf ráðakostr,ráðahagr ) mun ek þér í hendrL. 21. 24koma . 12 (21);Vatsd23 ráð hefi ek hugatfyrir þér (= ráð ætla ek at gera fyrirþér . I, 304) . 88;Flat6Frs7 Bárði varheitit meyjunni, ráð þau skyldu takastat öðru sumri, skyldi þá B. sœkja norðrþangat ráðit . 7 (12);Eg5. 7 spurði jarl-inn Sighvat, hvat hann ætlaði, hvártÓlafr konungr myndi fá vilja Astríðar,ok ef hann vill þat, þá vætti ek, atum þetta ráð spyrjum vér ekki Svíakonung eptir . 81 (. II, 115);OH38Flat16hennar hafði beðit Norðbrikt ok fengiteigi ráðit . III, 304;Flat5 er konungrhafði fengit þat hit göfugliga ráð,dróttningina Þyri, þá - . X, 342;Fm12þú hefir gert sakar við Ingolf, en númáttu bœta þat með þeim hætti at giptahonum dóttur þína, er hann þess ráðsmakligr . 15;Vígagl19 þar til vilda ekhafa fullting þítt, at ek næða því ráði. 56 (120);Eg5 dóttir Þóris jarls -heitir Vígdís -; því ráði mun ek þérí hendr koma; I. þakkaði konungi okkvaðst fúss vera þessa ráðahags .Vatsd12 (21 fg);23 þetta allt saman bar tilþess, at konungr unni ráðs þessa Katli. 129 (. II, 251);OH1Flat7 unn frændaþínum góðs ráðs; þótti oss ráðligast,at þú kvángaðist eptir því, sem þúmæltir í fyrra sumar, þótt þat sé eigiþér með öllu jafnræði sem Hrefna er -;Ásgeirr faðir hennar er göfugr maðrok stórættaðr; hann skortir ok eigi fétil at fríða þetta ráð . 45 (131);Laxd12keyptu þeir svá, at brúðlaup skyldi veraat vetrnáttum -, ef G. kœmi eigi útá því sumri, en Þ. () laussHelgas Faderallra mála við Hrafn, ef Gunnlaugrkvæmi til ok vitjaði ráðsins . 9Gunl(241 jvf 217);58 : ek réð ráði hennar fyrr .med Tilføiende af enGenitiv, der betegner Kvinden som bort-giftes, som nogen begjærer eller faar til HustruNj13 (23);24 ef kona giptist uttan ráðsþess, er giptingarmaðr er fyrir ráðihennar . 5, 2;Landsl2 er María var áenn fjórtanda vetr, þá vildi biskupleita fyrir ráði hennar ok gipta hana. 15 jvf fg;Mar57 ek vil þá eiga vald áráði þínu . VI, 122;Fm3 greifans konakveðr Bæring eintals ok segir honumsvá: - sœmd ok önnur auðæfi skaltueignast, ef þú þekkist mítt ráð .Bær115;15 :ogsaa om det Parti, en Kvindekan gjøre ved at faa sig en Ægtemandef þeir vilja dvelja ráð fyrir henni (nL.ekkjunni) ok synja þeir tveim mönnumþeim, er jafnræði þótti, þá - .Grág156 (. II, 29);9Grg19 rœddu allir eittum, at henni væri þetta hit bezta ráð. I, 92;Flat33 Guðrún svarar: eigi vissaek yður ummæli, ok vel mætti faðirmínn sjá ráð fyrir mér, þótt þú (nL.Brynhildr) værir ekki at hitt . 148;Völs17hón mælti -: enda þikki mér ráð þettaekki svá mikils háttar, sem þér hétuðmér . 10 (17);Nj4 renna ráði dvs. : ef frændsemi kemr upp meðfor- styrre et ved Fæstemaal sluttet Parti,sa at deraf ikke bliver noget Gifter-maalþeim, er kono hafir fastnat sér, okkononni sú, er eigi er byggjandi, þáskal sá þeirra fara, er ráði vill renna . 156 (. II, 30). 161.o. s. v.Grág18Grg611(. II, 34).Grg14

Part of speech: n

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚱᛆᚦ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Danish - Otto Kalkar's Dictionary
• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary
• Old Swedish - K.F Söderwall's Dictionary