Reisa

reisa

reisa, v. (st) 1) faa en (liggende) til at reise sig (rísa) eller staa op, sætte en i Be-vægelse, = reisa upp 1; sá á dýr, erreisir, meðan hann vil eptir fara, þó atannarr veiðir LandsL. 7, 592 (jvf gsv. þæna ræf ær reser Vestg. L. I Forn. 7 § 1 L.656); hann reisti mik af líkams dauða tillífs Post. 46134; urðu heilir 50 manna okeinn reistr af dauða Æf. 11237. 2) sætte noget i en saadan Stilling, at det staaropreist paa sin Ende eller Kant, f. Ex.a) Stang eller Sten: ef maðr reisirmanni níðstöng Grág. 3928 (Grg. II, 1832);sjaldan bautasteinar standa brautu nær,nema reisi niðr at nið Hm. 71; þá (nL.i brunaöld) skyldi brenna alla dauðaok reisa eptir bautasteina Fris. 120;fig. reisa skorður móti, við e-u, se underskorða; b) Garn, Fiskegarn = leggja(net): fig. þá reisir hann (nL. heimrinn)net sítt á nýja leik at veiða þá, erhans vilja fylgja BarL. 5533; c) Mast i Fartøi: gékk hann á þat skip ok reistitréit Str. 432; jvf reisir upp merkit enristir spjótit Klm. 22731; lét hann reisaviðuna ok draga seglit OH. 17034 (Flat.II, 28621) jvf 16512; ílla kunnit þér atróa andróða, takit nú þá ok reisit við-una, dragit síðan seglin ok látum ganganorðr skipin Fm. VII, 31018; d) gjøre Begyndelsen til et Skibs Bygning ved at lægge Kjølen og opstille dets innviðir;lét Ólafr konungr reisa langskip mikitá eyrunum við Níð Flat. I, 32526; umvetrinn reisti Þórðr ferju niðr við Mið-fjarðar ós ok var þar löngum um daganaÞ.hræð. 1023; lét hann reisa skip innundir Hlaðhömrum -; Þorbergr - okÞ. - vóru stafnasmiðir at skipinu okhöfuðsmiðir at reisa í fyrstu Flat. I,43314. 17 (jvf Hkr. 19713); konungr létþá ráða til skipagerðar, eptir páskavóru reist 8 skip Fm. VIII, 37211; ená bakka at reisa leiðangrsskip, þáskal reisa í hvers manns jörðu, er villo. s. v. Frost. 8, 263 (jvf LandsL. 3, 22);e) opføre en Bygning: er þeir höfðureistan laup kirkjunnar dvs. dens Stav- værk) Flat. I, 4428 jvf reisa kirkjuL. 3. 5; áðr kirkjan var reist, varlutat um, hvárum megin vágsins standaskyldi Bp. I, 2015 fg; þeir reisa búðirí Nesjum niðri við ána SturL. I, 40413;þeir - höfðu reist Þórs hof vestr þarÞorskf. 557; þá er reist var húsit Stj.56417; þar alls staðar er hann brauthof, þá lét hann kirkjur gera eðr munk-lífi reisa Heilag. I, 61310; þat samamunklífisklaustr, sem hann hafði afsjalfs síns gózi reisa látit Stj. 15732;af þeim stað, er kirkjan reisist, skalhann sína fœtr hvergi brott fœra fyrr,en musterit er gjört til lykta Heilag.I, 70537; brjótandi skurðgoð sín okreisandi heilög guðs musteri Heilag.I, 53322. 3) istandbringe, anlægge; reisabúnað VatsD. 15 (2519); reisa bœ LaxD.24 (6222); VatsD. 10 (1932); reisa kaup-stað OH. 116. 4) sætte noget i Gang eller Bevægelse (= hefja upp), i Værkeller Virksomhed; þar er mál er meðréttu reist, með drengskap haldit okmeð staðfestu fylgt Heilag. I, 45224;þótti A. rangliga reist hafa mörg málBp. I, 7384; skipaði hann mörgum þeimmálum til vægðar, er H. hafði meðfreko reist Ágr. 7021 (Fm. X, 4095); efhann reisir hér úfrið í landi Flat. I, 8229;er þessi lagasetning kom upp ok -,þá tóku menn þegar at reisa ulfúð ímóti Flat. II, 37018; þeir reisa lygi, atþeir hefði sofnat vökumenninir Heilag.I, 52922; reistu þeir ferð ór bygðumsínum at Ribbungum Fm. IX, 34424;hvernig reisa skal frá upphafi þessaætlan (ráðagerð OH. 3226) Flat. II, 362;reisa nú lögin ríkuliga ok hefna úsiðihermanna Gyð. 1020; fégjöld - af Pálshendi munu til vægðar snúask, því atþau vóru með freku reist SturL. I, 8421;reisast v. r. tage sin Begyndelse, havesit Udspring, sin Oprindelse: hón (nL.áin Phison) reisist á þá leið (nL. at hónaukast ok fyllist af þeim stórám, semí hana falla L. 19) Stj. 6920. - Med Præp. upp: reisa upp 1) = reisa 1:tók (m.) síðan í hönd honum ok reistihann upp heilan af rekkju Heilag.II, 41814 jvf 17. 33; gékk hann upp fyrirerkibiskupinn fallandi fram fyrir hann,biðjandi hann fyrirlátningar -; erki-biskupinn stóð upp í mót honum þegarreisandi hann upp Bp. I, 89928; guðier ekki um magn at reisa hann uppaf dauða Stj. 1325; at hann reisi uppandir ykkrar af eilífum dauða til heilsuPost. 46133; reisast upp dvs. reise sig, staa op: bryti reistist upp við ölbogaÆf. 28168; sem kongrinn reisist uppÆf. 1856; þessi maðr mátti aldri kom-ast sjalfr ór sínni sæng, eigi reisastupp at sitja Mar. 95918. 2) = reisa 2:þar skal ek upp láta reisa einn eikiásþér til atreiðar EL. 61 jvf 1011. 112. 3) restaurere; Ólafr - lét þar þegarbúast um í þeim húsum, er uppi stóðu,en reisa upp þau, es áðr vóru fallinOH. 3714 (Flat. II, 4028); vil ek þessbiðja yðr, at þér látit þær (nL. kirkjur,er D. lét niðr brjóta L. 7) upp reisaPost. 4579; geystist at því allr lands-múgr, at - reisa þá upp af nýju þatríki, er eignazt hafði H. enn hárfagriOH. 3415 (Flat. II, 3730); reisti hannupp lög í landinu Fm. XI, 2968; tókumenn þegar at reisa hugi sína upp ímót (þessi lagasetning) OH. 22719; ek(Erlendr) hefir tekit af sira Jóni L.,er áðr fyrir mér söng á Øystasyn -;skal ek reisa allt þetta upp í kvikubúfé, nær sem ek kann skiljast viðØystasyn Kalfsk. 81b4.

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚱᚽᛁᛋᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.