Réttr

réttr

réttr, m. (Gen. -ar, n. PL. -ir) 1) = réttf. 2; þau misseri börðust þeir at rétt-inum (&vl réttum) suðr í Flóa Bp. I,41524; jvf afréttr, yxnaréttr. 2) Op-reisning, Fyldestgjørelse som skyldes ogkan kræves for tilføiet Krænkelse; eigarétt á e-m dvs. have Ret til Fyldestgjørelsefor den en Person tilføiede Krænkelse:vér höfum unnt ok gefit várom hollomþeenarom Tideke s. ok Guðbrandi E.allan þann rétt, sem oss konungdóm-inum berr at hafa af Þ. koll um aftakok vandræði herra Halvarðar, svá okallan þann rétt, sem várr herra okfaðir - hafði til hans at tala Dn. II,4696. 9; hverr maðr er halfu dýrri atrétti sínum þar (nL. at öldrhúsi) enheima GuL. 1875; engi maðr á rétt ásér oftarr en þrysvar, hvárki karl nékona, ef hann hemnisk eigi á milliGuL. 186; nú á maðr (rétt) á festar-konu sínni, ef maðr liggr með henni,slíkt sem hann á at leysa hana ór hershöndum með GuL. 201; hvern rétt erfaðir á á dóttur Frost. 11, 12; jvf þeirdœmdu Þoraldi halfa mörk gulls afÞorgeiri í rétt fyrir systur sína (dvs. hans)Dn. X, 555; taka rétt dvs. oppebære Fyl- destgjørelse: úmagi engi skal rétt takaok engan gjalda GuL. 1903; maðr á attaka á skuldarkonu sínni slíkan réttsem - GuL. 1982 fg; skulu allir menntaka rétt eptir feðr sínum GuL. 2007;eiga rétt á e-u dvs. have Ret til Fyldest-gjørelse for noget: þat heitir argafas,engan á konungr rétt á því LandsL.4, 2113; ef konur berjast, þar á engimaðr rétt á, nema þær sjalfar GuL.1903; ef menn kasta vápnum síðan okfær hvárr tveggja í hár öðrum, - þará engi maðr rétt á því GuL. 19512;bœta e-m rétti GuL. 190. 1951 fgg. 1992.208; gera e-m rétt á e-u dvs. skaffe enRet, Fyldestgjørelse for noget (jvf Luc.18, 7): þar um gáfo þeir herra ábótaráðasök ok báðo oss (Ketil biskup)ok krafðo gera sér rétt á Dn. IV, 9010jvf L. 8834-39; gera e-m rétt af e-m dvs.skaffe en Fyldestgjørelse af eller hos en:nú biðr ek, at þú gerir mér rétt afhonum ok dœmir hann at lögum Post.35820; viljum vér, at þeim (nL. Nord-mænd som paa Island kunnu brotligirat verða), sé þar sakir gefnar ok réttaf þeim gert - ok svá sé þeim okrétt gert, ef nökkurir gera þeim rangt,en ef sýslumaðr fyrirnemst rétt at gera,þá svari hann sökinni NL. IV, 3471;bjóðum vér (Hákon m. g. m. Noregskonungr) at þér hafir rétt gört fyr-sögðum mönnum (nL. Hafri o. s. v. se Dn.IV, 90 s. 8835 fgg) - vitandi -, at þérskolu firir slíku svara sem - ok geraþó rétt, at síðarr sé Dn. IV, 1058. 12;hann (nL. biskup) segir ok, at þeirmundi eigi neinn samning við hanngera, útan konungsmenn gerði honumrétt ok heilagri kirkju Bp. I, 73817;meðan hann (nL. sýslumaðrinn) dvelstí hans sýslu at gera rétt manna ímillim Rb. 2521 (Dn. XI, 624); skolusýslumenn þat vita, at ef þeir gleymarétt at gera eða vilja eigi rétt gerasakar einhverra luta Rb. 2537 fg (Dn.XI, 641); gera rétt af máli dvs. afgjøreen Sag saaledes, at enhver kommer tilsin Ret, faar den ham tilkommende Fyl-destgjørelse: eigi viljum vér -, at þértakit bréf af garðinum til hvers máls,er þér eigit rétt at gera af (&vl yfirjvf Dn. XI, 6 s. 1234) Rb. 25 (764);kunnu prestar gera skuldir við leik-menn ok vilja eigi greiða síðan í mál-daga réttum þeirra í millum sé sœktprófasti ok geri hann rétt af þesso -;en ef prófastr gleymir ok gerir eigirétt af, þá - Dn. V, 4344-46 jvf 50;réttr e-s dvs. hvad der tilkommer en somFyldestgjørelse for tilføiet Uret eller Kræn-kelse: hverr maðr er halfu dýrri at réttisínum þar (nL. at öldrhúsi en heima)GuL. 1875; ármanns réttr GuL. 19811;bóanda réttr GuL. 20013; hauldsréttrGuL. 2004-11; hauldsmanns réttr GuL.208; forskjellige Slags réttir vare ein-arðr réttr GuL. 18912. 197 fg. 2001 fg;einfaldr réttr Dn. IV, 90 (8839); fullrréttr (jvf fullrétti) GuL. 1953; halfr réttr(jvf halfrétti) GuL. 1914. 1952; tvefaldrréttr GuL. 1992; talinn réttr Frost. 3, 24. 3) Retfærdighed, = réttdœmi; hann vildiheldr láta af tign en af réttinum (=réttdœminu OH. 19025) Flat. II, 31634. 4) Lov og Ret som er eller skal være gjæl- dende; þat er forn réttr Frost. 2, 113;bónda réttr: til hegningar kristins spellsþá skolu þessi mál fylgja bónda réttium sektir: kvenna mál o. s. v., en öll önnur mál skolu falla til talins réttar ok allar sektir silfrmetnar í kristnum rétti Frost. 3, 24; Ólafr konungr efldií mörgu kristinn rétt Flat. III, 24614(Fm. V, 23812); guðs réttr: hann refsti ránsmönnum hart, þeir er guðs rétti raskaði OHm. 3013; geri hann rétt af þesso ok á allu aðru, er á lærða mennverðr kært, eftir því sem leikmenn ílandsins rétt gera áðr um kirkju rétt Dn. V, 4345 fg; hittist þessi réttr kirkna ok lendra manna á Jamtalandi af sið- venju Dn. V, 436. 5)

Part of speech: m

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚱᚽᛏᛏᚱ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.