Ríki

ríki

ríki, n. (got. richi, ght. richi Graff II, 390,mht. riche Mhd. Wb. II, 1, 6929; jvf gn. Adj. ríkr) 1) Magt, Høihed, anselig Stil-ling; ek hefi hafit þik til ríkis af lítlummanni OH. 21616; hans (nL. guðs) veldiok ríki er úmáttuligt at sigra, því athann er um fram allan styrk BarL.11316; mikit var ríki þingamanna Fm.XI, 15930; þú hefir ekki ríki til at mælaí móti Ólafi konungi OH. 6714 (Flat. II,8228); má ek ekki heita lendr maðr, efek skal eigi hafa ríki við einum ízlenzk-um stafkarli Fm. VII, 11421; er mér svásagt frá konungi, at hann sé - þess örrat - veita ríki þeim, er honum þykkjatil þess fallnir Eg. 6 (915); svá sagðiSturla, at sá þurfti sér eigi til mann-virðingar ætla eða ríkis, er í Dölumsæti, ef Þórðr væri í Ísafirði SturL. I,3079; þóttust þeir skilja, at engi varðuppganga þeirra, ef svá búit stœði ríkiHrafns SturL. II, 26614; vinir hans urðuhonum allfegnir í fyrstu, en er þeirhugsuðu um ríki Kolbeins unga, hversumikit vorðit var, þótti þeim náliga,sem hann væri látinn SturL. II, 416. 2) Myndighed, Herredømme som giver enRaadighed eller Magt over noget, som erham underlagt; vér beiddum oss kon-ung þar, sem vér várum áðr undir ráðiok ríki várs dróttins Stj. 44912; hannhélt ríki yfir þeim heiðnum þjóðum oklýð er kallaðr var Chanaan Stj. 38616;tók þá ríki eftir hann Játmundr kon-ungr bróðir hans Flat. I, 514; lagðistland allt undir ríki Haralds konungsFm. VII, 18520; Haraldr vann ok eið,- at hann skyldi ekki til ríkis kallameðan Magnús lifði Fm. X, 41827;konungr var þá á barns aldri fyrst erhann kom til ríkis Eg. 26 (5123); þau- ugðu, at þau mundu rekin af rík-inu fyrir sínar údáðir Post. 84714, atlyktum þeirrar stefnu féngust þeir or-skurðir at taka Magnús svá frá ríki,at hann mátti eigi kallast konungrþaðan í frá Fm. VII, 18513; í þann tímavóru fjögur ríki yfir Gyðingalandi, semí guðspjöllum er sagt, réð einum fjórð-ungi lands Pilatus, öðrum Lisania,þriðja Herodes, hinum fjórða Philippusbróðir hans Post. 84638; berr þeim öll-um, er guð hefir með ríki ok með höfð-ingjanafni göfgat, at styðja hana (nL.guðs helgu kirkju L. 1) til allra réttraluta Dn. I, 519 (NL. I, 448 fg); guðsríki Hom. 19620 fgg; á þriðja ári ríkismíns herra Hákonar konungs Dn. I,93; vér (Þ. með guðs miskunn biskup íStafangri) viljum öllum mönnum kunnigtgera, at á eno fimtanda ári ríkis várs,þá - Dn. X, 44; gaf Áskell erkibiskupupp sítt ríki ok bað Absalon biskuptaka við erkibiskupsdœminu Fm. XI,39221; jvf Æf. 1975; ogsaa om Myndig- heder hvoraf Høvdingerne paa Islandvare eller kunde komme i Besiddelse:Þórðr bjóst til útanferðar, hann fékkríkit til geymslu Halfdani mági sínumSturL. II, 761; gáfu þeir upp goðorðiní vald Hákonar konungs ok vóru meðhonum tvá vetr; síðan gefr konungrþeim orlof til Íslands ok fær hannþeim aptr ríki sítt SturL. II, 828; fóruþeir - út til Íslands ok tóku þau ríkiundir sik, sem konungr hafði skipatþeim Fm. X, 516; á þeim fundi skiptiÞórðr ríki með þeim o. s. v. SturL. II,8124-29; fór Þórðr ór Borgarfirði í Dalivestr ok skipti ríkinu með þeim frænd-um sínum Sturlu Þórðarsyni ok JóniSturlusyni SturL. II, 802; í Viðimýri varkastali sá, er Snorri Sturluson lét göraþá, er Arnorr Tumason hafði skipathonum ríki sítt, er hann fór útan SturL.I, 29034. 3) Nidkjærhed, Haardhed i athaandhæve sin Magtstilling eller Myn-dighed saaledes, at andre maa bøie sigderfor: þat mælti hann (nL. ApostelenPaulus) við Titum, at hann skyldi ávítameð ríki (Vulg. cum omni imperio Tit. 1, 15; modsat kenna með hógværi)HomiL. 14125 fgg jvf Leif. 17533-1765;mælti engi maðr í móti fyrir ríki kon-ungs Eg. 17 (3020); kom yfir oss íllöld af ríki Alfifu, svá at hvers mannsfé var í úfriði Fm. VI, 969; svá mikitvar ríki frænda hennar við hana okfestarmanns, at hún treystist eigi ber-liga at sýna ást hjarta síns þá, er hónunni Kristi Heilag. I, 2769. 4) hvad som er underlagt ens Herredømme ellerStyrelse (jvf veldi); ek vil, at allirlendir menn í váru ríki lúti til vár eðrstökkvi af eignum sínum ellar Fm. VII,178; fór konungr heim eptir þetta íríki sítt Fm. XI, 39216; þar reið þáfyrir ríki Roðgeirr hertogi Fm. VI, 857;þá vóru upplendinga konungar margir,þeir, er ríkjum (= fylkjum OH. 3326)réðu Flat. II, 372; áðr höfðu jarlarverit í því ríki (nL. Sikileyjar veldiL. 17) Fm. VII, 8519; skal ek fá menntil at varðveita ríkit Eg. 26 (5216 jvf 3);Skotland var kallat þriðjungr ríkis viðEngland Eg. 51 (10226); fór hann sváum allt þat ríki (nL. Upplönd; = fylkiOH. 605) Flat. I, 6410; at friðr ok náðirmætti verða ríknanna milli, Noregs okDanmarkar Dn. VI, 595; Babilon ersvá fræg borg, at hón kallast höfuðríkisins ok fyrir þann skyld kallastöll þau þrjú ríki Kaldea, Assyria okMesopotamia á sumum bókum meðrBabilonar nafni Stj. 746; jvf Noregs-ríki, Svíaríki, Raumaríki, Hringaríki,Austrríki m. m. 5) Landskab; fyrirvestan Limafjörð er þat ríki, er heitirVendilskagi Fm. XI, 2305.

Part of speech: n

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚱᛁᚴᛁ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary