Ríkr

ríkr

ríkr, adj. (got. reiks, ght. richi Graff II,387; mht. rich Mhd. Wb. II, 1, 686a7); 1) stor, anselig, mægtig, fornem, frem-ragende over sine Omgivelser; Tosti hétmaðr í Svíþjóð, hann var einn ríkastr(ríkastr ok göfgastr Fm. I, 6111) maðrí því landi Flat. I, 6811; Eiríkr kon-ungr gerðist nú ríkr höfðingi ok ágætrFm. XI, 2981; maðr hét Yngvarr ríkrok auðigr Eg. 20 (3725) jvf 7 (1012); íþann tíma var bóndafolkit auðigt okríkt ok úvant ófrelsi ok ofríki flokk-anna Fm. VII, 2434; á þessi stefnustóð upp einn ríkr maðr sá, er Eschinushét Alex. 107; hann (nl. Mörðr) var ríkrhöfðingi ok málafylgjumaðr Nj. 1 (1);fór hann svá um allt þat fylki, jafnthegndi hann ríkjan sem úríka OH. 606= jafnt hefndi hann ríkum sem úríkumFlat. II, 6410; fyrirbjóðum vér hverjummanna ríkum ok óríkum þessa váraskipan rifta eða rjúfa DN. I, 608; konahans bað, at hann skyldi bjóða kon-ungi til veizlu sem margir aðrir menngerðu Fm. VI, 3421; var hann údæll okúsiðugr svá, at hann tók ríkra mannakonur ok dœtr ok hafði hjá sér Fm.VI, 3451; ríkri ráð sagði Am. 626 (66);sagði þá hinn ríkri (ríkari Flat. II,57213) ráð Konung. 471; hér í landi erþess ván um alla þína daga, at vérfrændr sém ríkri Eg. 66 (15627); varsjón sögu ríkari OH. 18040; er fáttsköpum ríkara Vatsd. 12 (2316); ekkiskortir mik afla til at halda einörðmínni fyrir ríkara manni, en þú ertFlat. I, 7633; rýgr heitir sú kona, erríkust er SE. I, 53018; þeir menn vóruríkastir í Þrœndalögum Fm. VI, 242;hann (nl. Knútr hinn ríki) hefir veritríkastr konungr ok víðlendastr á danskatungu Fm. XI, 20127 jvf 2032; synirAmbi skulu gera ríkt brúðlaup frændasíns Gyð. 3810; í þessi borg (nl. Athen)var forðum ríkastr - skóli Alex. 1015;þar dvelst hann um nökkur ár hald-andi ríkan skóla með mörgum tiginnamanna sonum Æf. 9513; Crescentiuskastali er hæstr í borginni (nl. Rom)fyrir héðan ána harðla ríkr Symb. 2324;hón klæddist þá svá ríkum skinnkyrtlihinna hvítostu skinnu -, at - El. 864;síðan gyrði mærin sik einu ríku beltiEl. 871; sendi vér til yðar - meirrminniliga en ríka sending, eitt skingrok syrkot ok kaprun m. m. DN. X, 916;ganga ríkt dvs. være stor, tage Overhaand: svá gékk mildin ríkt með (dvs. hos) hon-um Alex. 5625; má þar sjá, hve ríktlanga fasta gengr, es slík hátíð kemreigi föstunni af Homil. 14028; lát þúeigi þá fæð -, svá ríkt ganga, at þúvirðir (hana) meira en þat, at - Þ.hræð.206; ek mætta svíkja þik, ef úgæfa míngéngi ríkara en lukka þín Þ.stang. 5414;leggja ríkt við e-t dvs. bestemme, forkyndeat noget skal have alvorlige Følger, atman skal komme til at undgjælde haardtderfor (jvf leggja við 5, s. 452a7): kendihann þeim rétta siðu ok lagði svá ríkt(= mikit OH. 601; Flat. II, 646) við, efnökkurir væri þeir, er eigi vildi -Fm. IV, 14430; Flat. I, 56525. 2) rig, = auðigr, lat. dives. Mar. 2986-29930;er þat með öllu engi glœpr, at þúgirnist at eiga eina luti ok aðra, þí atekki görir þú þat með þeirri ástundan,at þú hirðir ríkr at vera, útan - Stj.14329; oss virðist, sem þessi maðr megivarla fátœkr kallast héðan í frá -;skulom vér héðan af heldr kalla hanninn ríka mann, einkanliga, ef N. gerirenn sem fyrr sína ferð til at auðgahann Heilag. II, 7231 jvf 29. 32; ríkr at,með e-u dvs. rig paa noget (som man hari Overflødighed): sœkir hann heim gyð-ing nökkurn stórliga ríkan at gulli oksilfri Heilag. II, 1346; furðuliga ríkr -með hvers kyns auðœfum Heilag. II,13326; hin ríkasta (ey) með alls konardýraveiði -, auðig at víngörðum enrík at vinum Heilag. I, 3306 jvf An-mærkningen dertil; jvf fullríkr Fm. VI,2738 og Citaterne i 1ste Binds s. 503a. 3) stræng, paastaaelig, ubøielig, hvor detgjælder om at haandhæve sin Villie, sætteden igjennem; hann vas dæll ok hinnmildasti við alla góða menn - ok vasríkr við vánda menn Heilag. II, 461;hann (nl. Thomas erkibiskup) er ríkrvið úsiðamenn bæði lærða ok úlærða,mjúklyndr var hann við alla siðlátamenn Heilag. II, 3197; var þar ríktvarðhald Fm. XI, 24713.

Part of speech: adj

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚱᛁᚴᚱ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary