Ryðja

ryðja

ryðja, v. (ruddi) 1) ryddiggjøre, tømme(e-t), = eyða 1; þeir Sigmundr ryðjadrekann svá, at þeir drepa hvert manns-barn, er á var Flat. I, 1394; Skalla-grímr ruddi framstafninn ok drap Sig-trygg Eg. 27 (5329); skiptu þeir (Grímr)þá skipunum, hlóðu þetta, sem þá höfðuþeir fengit, en ruddu hitt, er þeir höfðuáðr Eg. 27 (5429); er nú hitt til, As-björn! at þér gangit á land -, því atvér viljum enga þröng hafa af yðr,meðan vér ryðjum skipit -, en Þórirlét flytja farminn allan af skipinu, oker rutt var skipit, þá - OH. 11515. 18(Flat. II, 22922. 24); menn skulu ryðjaskipin ok bera reiðann í kirkju ok öllönnur föng SturL. II, 6035; ruddu þeirþat skip svá vandliga, at náliga varhverr maðr drepinn eða fyrir borðrekinn SturL. II, 5621 jvf &vl 3; Sléttu-karlar ruddu kaupskipit Fbr. 582; þákölluðu þeir ok báðu Smjörka frændaryðja höfnina; Baglar lögðu þá (nL.skipin) ór höfninni Fm. IX, 459 fg; þatvar einn dag, er konungr var mettr,er konungr klappaði knífi á borðit okbað ryðja Flat. III, 41828; ef hannkemst undan, þá fari útlagr ok komialdrigi í land aptr, nema með kon-ungi þeim, er sjalfr ryðr land fyrir sérFrost. 4, 523; er þat sýnt í þessarrifrásögn, hverr siðr var Haralds kon-ungs þá hríð, er hann ruddi ríki fyrirsér Fsk. 62. 2) rydde, oprydde og der- ved gjøre beboelig eller fremkommelig,farbar; sú bygð var mjök sundrlaus,var bygt við vatnit eðr þar sem markirvóru ruddar, en fástaðar bygðir sam-fastar Flat. II, 29216; hér eftir ruddistlandit ok siðaðist Flat. I, 5755; A. kon-ungr lagði á þat kapp mikit ok kostnaðmikinn at ryðja markir ok byggvasíðan, hann lét ok ryðja vegu yfir eyða-merkr Fris. 2331; þar dveljast þeir okruddu mörkina, brenna ok byggva síðanFris. 294 jvf 7. 10; þú skalt ryðja -götu yfir hraunit út til BjarnarhafnarEb. 28 (4630); konungr fór til Sefsurðar(þar) sem þeir skyldu veginn ryðja OH.18719 jvf 9. 25; hann drap marga, ruddihann svá stiginn fram at merki jarlsinsEg. 53 (11029); sá, er fyrstr - ruddigötur fyrir Kristi í hjörtum mannaHom. 18534. 3) rydde op eller foretage Oprydning i noget for derved at rensedet fra alt hvad som der ikke skulde findeseller være: býð ek til sakar sœkjandaok sakar verjanda at ryðja dóm þennaGrg. I, 3915; sá maðr, er hann vildóm ryðja (= ryðja e-m ór dómi L. 15)Grg. I, 4610. 17 fg jvf ryðja kvið Grg.I, 6118. 23. 26 fg; hvert sinn er menn viljaryðja lögréttu Grg. I, 21226 jvf Grág.II, 66321 fgg; nú þræta menn um lögmál,ok má þá ryðja lögréttu til, ef eigiskera skrár ór Grg. I, 21325; þá skallög fyrir lóð festa ok leggja fimtar-stefnu, ok ryði hvártveggi sín vitnitil bókar AKr. 1844 (NL. V, 4820 fg). 4) rydde Vei foran sig saaledes, at mankan komme frem; hann fór grenjandi okemjandi, ok ruddi svá, at hann hjó ábáðar hendr Ágr. 145 (Fm. X, 3834). 5) gjøre Ende paa noget, saa at derafikke er noget tilbage (jvf ryðja brott);svá underliga mart folk, sem samnazthafði í búanda herinn, þá þótti mönnumþat eigi miðr frá líkindum, hvernigskjótt ruddi samnaðinn OH. 22016. -Med Præp. á: ryðja e-u á e-t dvs. vælte noget henover en Ting: viðköstr varfyrir dyrum; þeir Þ. ruddi viðinum áhurðina ok báru eld í Þorskf. 6017. -af: 1) ryðja e-u af e-u dvs. bortryddenoget fra en derunder værende Ting,saa at denne ikke længere bæres, trængeseller dækkes deraf: Butraldi - tekr uppskammrifit ok skerr ok neytir ok leggrekki niðr fyrr, en allt var ruðt af rifjumFbr. 2029; (þeir) létust til mundu faraat ryðja flokki hans brott með ófriði,ef hann vildi eigi sjalfr af sér ryðjaSturL. I, 2528; hann ruddi þá af sérmeð sverðinu ok drap á báðar hendrEL. 709. 2) ryðja e-t af e-u dvs. ryddig- gjøre, tømme et Sted for noget, ved der-fra at fjerne dette: var hann (nL. ormrinn)rannsakaðr ok ruddr af líkum dauðramanna Flat. I, 49632; var fjörðrinn eigiruddr af ísum, en þeyr mikill hafði áverit SturL. II, 3835. - brott: ryðjae-u í brott dvs. bortrydde, fjerne, fordrive,rydde af Veien: á fám misserum hafðihann í brott rutt öllum búöndum þeim,er þar (nL. á Þjóttu bjuggu áðr OH.1017. - fyrir: ryðja e-t fyrir sér dvs.ryddiggjøre noget til Fordel for sig, forat komme i Besiddelse deraf: með kon-ungi þeim, er sjalfr ryðr land fyrir sérFrost. 4, 523; þar er þat sýnt -, hverrsiðr var Haralds konungs þá hríð, erhann ruddi ríki fyrir sér Fsk. 62; þesskyns tignarmaðr skal hverr vera, semhann ryðr (tign) fyrir sér með sönnumvitnum Flat. II, 5674. - til: 1) ryðjasér til e-s dvs. skaffe sig Adgang til atfaa noget ved at bortrydde hvad som ertil Hinder derfor (jvf rýma til e-s): þesskyns tignarmaðr skal hverr vera, semhann sjalfr ryðr sér til rúms (= ryðrfyrir sér Flat. II, 5674), sá hirðmaðr,er hirðmann drepr Fm. VIII, 9314; fórGönguhrolfr ór landi ok herjaði lengisíðan um Vestrlönd ok ruddi sér tilríkis í Vallandi Flat. II, 3019; vil ekryðja mér til ríkis með yðru fulltingiGyð. 5514. 2) ryðja til e-s dvs. berede Veien for noget, give Anledning eller Ind-ledning til noget, gjøre sig Umage fornoget (= rýma til e-s): Þ. biskup rudditil þess á sínum dögum, at þá var settrok ritaðr kristinna laga þáttr Bp. I,7320; mælti hann, at -, sagði, at þaraf mundu gerast bardagar ok úfriðr,ok mundi þat ryðja til landauðnarBp. I, 2418; hafa þessar frásagnir -eitt endamark at ryðja til þeirra at-burða (dvs. tjene som Indledning til For- tællingen om de Hændelser), sem - Fm.II, 894. - um: ryðjast um = brjótastum: D. keisari brauzt um fast okbrytjar niðr kristni guðs til beggjahanda, ok í þenna punkt frásagnarryðst hánn um austr á Púl ok gjörirþar mikit mannfall guðdróttins vinaÆf. 424. - upp: 1) ryðja upp e-u dvs.oprydde, oprive noget fra det Sted, hvor-paa det er: þá tóku þeir til ok glímdumeð miklum atgangi ok úmannligum,því at þeir ruddu upp jörðu ok grjótisem lausri mjöllu FlD. II, 2516. 2) ryðjae-t upp dvs. ved Oprydning tilveiebringe,istandbringe noget: mér várom á Eiðs-bergi at skáða veg þenn, sem O. hefirupp rutt DN. V, 4098. 3) ryðja e-nupp dvs. udstøde en som uberettiget til atbeholde det Sæde, han har indtaget i enForsamling, ved et Møde (jvf ryðja 3,ryðja úr), men er skyldig til at rísa upp:er honum rétt at ryðja hann upp Grg.I, 6212 jvf 14. - úr: ryðja e-m úr e-u dvs.udskyde, udstøde en, paastaa, at han skalvige det Sæde, han har indtaget i enForsamling, et Møde: er honum þó réttat mæla ruðningarmálum þars hannhyggr, at sá maðr hafi setit, er hannvil ór dómi ryðja Grg. I, 4615. - út:ryðja e-u út dvs. udrydde, bortrydde noget: A. gékk til ok ruddi út hræum mannaOH. 14811.

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚱᛦᚦᛁᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary