Sax

sax

sax, n. 1) stor Kniv eller kort enegget Sværd (ags. seax = lat. cultellus, cul-ter Wright-Wülcker I, 2732. 36630 jvf27244; gnt., gfris., ght. sax Mnd. Wb.IV, 344 fg; Richthof. 1001a29 fgg; GraffVI, 9016 fg jvf DGr. II, 51814. III, 37834.40422; Du Cange III, 110), = mækir;Arón svarar ok hristir saxit Tumanautbrugðit í hendi sér: hér máttu sjá, ragrfjandinn! mækinn Tumanaut Bp. I,5722; smíðaði hann (nl. Aoth) sér saxeineggjat ok á miðju saxinu hjalt eðafornám (Vulg. capulum) þvers lófa langt- -. Aoth drap sínni vinstri hendiá sína hœgri síðu ok brá saxinu eðamækinum hart ok títt (Vulg. extenditA. sinistram manum et tulit sicam dedextro femore suo) ok lagði framan íkvið konungi (Vulg. infixitque eam inventre ejus) Stj. 3839. 25 (Domm. 3, 16. 21)hvor det dog er feilagtigt, naar Stj. 3839oversætter gladius anceps Domm. 3, 16ved eineggjat sverð; ligesom tvíeggjatsverð og sax Stj. 54124. 36 ere Vaaben af aldeles forskjellig Beskaffenhed, uagtetman ved begge Ord har villet gjengivedet latinske Ord gladius 2 Kong. 20, 8;einn gripr var sá, er Gretti stóðu mestaugu til, þat var sax eitt, svá góttvápn, at aldri kvezt hann sét hafa betraGrett. 3826 jvf 3913. 24. 27. 18916; reiddihann hátt saxit, laust hann bakkanumsaxins í höfuð Arnóri Grett. 1107; gyrðrsaxinu Grett. 10916; Ásbjörn var gyrðrsaxi, ok kom höggit í hjaltit ofan, enoddrinn saxins nam mundriðann Sturl.I, 6617; stóð sveinninn úti ok hafðibrugðit sax undir skikkju sínni Flat.II, 8535 jvf 862; fór nú Arón skjótt okvápnar sik með öruggri brynju ok góð-um hjalmi ok sterkri hlif, it fjórðavápn var mikit sax sem stór sverðBp. I, 5266; Hallfreðr hafði sax eittlítit ok brá því, ok þá vitkaðist Önundr- -; þá lagði H. saxinu í gegnumhann Frs. 10111 (jvf Flat. I, 34218 = Fm.II, 838); síðarr verðr sá at leita, er lítitsax hefir Vápnf. 1525; þá vaknaði ann-arr ok sá, at höllin logaði, ok mælti:drjúpa mun nú vax af söxum Fld. II, 4314(Halfss. 226); deraf agnsax, handsax,heptisax, málasax. - Plur. söx dvs. Sax, = skæri: tók hón þá skyrtona ok faldaðisaman, ok handsalaði hann þá henni þat,sem hón beiddist, ok mælti þá, at engimyndi þann fald aptr falda, nema meðknífi skæri eða með söxum klippi Str.925 jvf 1223; síðan tók biskup söx okskar af hári hans Flat. II, 3763 (OH.22920); om manskæri (se s. 2528) Hítd.6613. 2) den Del af Fartøis Rælingsom ligger nærmest Forstavnen; gjaldahalfa mörk, ef þess missir, sax eða sax-bönd Gul. 3066; ef sax brotnar Byl.9, 188; þann tíma sem hann hefir keritupp tekit af sínni hreinustu hirzlu -,sýnist honum þó, sem renna þurfi innan,áðr hann skenki, ok berr undarliga fljóttút af saxinu (til hvilke to Ord intet til-svarende findes i den latinske Text) tilsjófarins með þeirri ætlan at hreinsakerit Heilag. II, 1323; höfðu þeir lagtnœtrnar upp á saxit ok sumar út ímóti veðri til festingar við bátinn Bp.I, 3885; Gunnarr brá nú sverðinu -,hleypr þegar á saxit á skip Vandilsok hjó þegar mann til bana Nj. 30(4222); hann gengr fram á saxit okblessar yfir strenginn (dvs. Ankertauget)Bp. II, 4814; brynja Aróns lá á saxinuskipsins Bp. I, 6247; er konungr heyrðiþetta, þá lét hann renna skipit þangatat, sem maðrinn stóð, ok steig hann áskipit út; hann gerði mikit um sik -.Ok er hann hafði þetta sagt, þá hleyprhann af saxinu ok aptr um stafn (nl.i Land) Fm. X, 32926; vátt gerir nú áþiljunum fram ok drífr um söxin Fm.VIII, 20921; þegar er nökkut festi skeið-ina (dvs. i det samme som den i Fartenstødte paa den over Sundet udspændte kaðal), þá gékk upp skipit aptr, enfram steyptist, svá at særinn féll innum söxin, fyldi skipit, ok því næsthvelfdi Fsk. 8921; hrauðst skipit framanum stafninn ok söxin Fm. V, 7810; eforminn skal því lengra fram leggja,sem hann er lengri, en önnur skipin,þá mun ávinnt um söxin Flat. II, 4802;i figurlig Betydning: gengr inn til valdsherra Alexander páfi -, er ávinnt munæra um söxin bæði af ofbeldi Rom-verja ok þeim stormi, er standa munnorðan af Anglia Thom. 30135; söxinn. pl. bruges ofte om den Forstavnen nærmeste Del af Skibet mellem Rælin-gerne: hann (nl. Önundr) var fram áskipinu ok barðist drengiliga; þá mæltikonungs menn: sá gengr fast framí söxin; látum hann hafa nökkurarminjar, at hann hafi komit í bardagannGrett. 227; þessir váru á rausninni (árausn Fm. II, 2521) í söxum Hkr. 20313(Fris. 15619). Om en Del af Fartøiet nær ved dets Bagstavn forekommer saxi Ordene: nú sigla þeir á haf ok horfaflestir fram eptir skipi, nema Pompeiuseinn, hann lá aptr á saxit ok horfðiupp til lands Pr. 19516.

Part of speech: n

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛋᛆᛋ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Danish - Otto Kalkar's Dictionary
• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary
• Old Swedish - K.F Söderwall's Dictionary