Segja

segja

segja, v. (sagði) 1) sige; seg heill söguFm. VI, 20716; látum þann fram segja,er veit, hvat satt er, ok satt segir Fm.IX, 3317; þér skulut - segja honumorð mín til, at hann taki við vígsmáliNj. 136 (21622); seg þú mér þat, er ekspyr þik Flat. I, 3111; faðir Helga okbróðir spyrja, hvaðan -, en hann vilþat eigi segja Flat. I, 36011; hefi ekþat opt sagt þér Flat. I, 13133; heyrþú, hvat ek vil segja þér Flat. I, 3026;seg þú, ef þú veizt, hversu - Flat. I,3121; jvf Sturl. II, 11427; ek vinn eiðat krossi, at bók, lögeið, ok seg þatguði, at ek mun &c. Grg. I, 725. 12018;ek vinn hofseið at baugi ok segi ekþat Æsi, at ek vark-at þar Vígagl. 2524;Eiríkr segir, at þeir væri (dvs. at de vare)Norðmenn Flat. I, 2923; seg Agli, atþeir búist (dvs. at de skulle give sig afsted)þaðan fimtán Nj. 60 (942); svá hafa okspakir menn sagt, at - Ísl. 3; segirkonungr svá, at E. kelda er kominnbraut Fm. II, 13610; segja svá sumarbœkr, at - Bp. I, 22529; er svá sagt,at - Nj. 147 (25418); segi ek svá, at -Fm. IX, 33114; a. - sagði eigi þá mennvera, er hann væri fúsari við at kaupaNj. 27; hann - sagðist þá vaka Nj.99 (15322); Þ. - sagðist af hafa brugðithans boði Flat. I, 41726; skaut konungrá eyrindi - ok sagði svá: þat ermönnum kunnigt &c. Flat. I, 23721;svá sagði Hallr Ísl. 3; konungr segir:lít þú í sólina &c. Flat. I, 306 jvf 3136;þá ertu vel at kominn, segir Helgi, efþú vilt &c. Nj. 85 (12516); ogsaa om hvad Skrift, Bog indeholder eller ud-siger: hann reist rúnar á stönginni, oksegja þær formála þann allan (som han forud havde udtalt) Eg. 60 (13731);hafði rúnakefli í hendi - ok sagði(nl. þat) svá, at - Fm. IX, 39021; hvater hún (dvs. lögbókin) segir mér Fm.IX, 33113; til at udsige hvad noget be-tyder paa et andet Sprog, eller hvor-ledes noget kan udtrykkes med andreOrd, finder man følgende Talemaaderanvendte: til þeirra orða munum vértaka, er psalmaskáldit mælti: misereremei &c., ok þetta segir svá: miskunnaþú mér guð Fm. VIII, 23925; pan ágirzku er upp á várt mál at segja svásem allt Stj. 974; leo upp á girzku erallt eitt at segja ok konungr upp ínorrœnu Stj. 7111; þeir mæltu frœðisín svá sem segi (dvs. saa at sige) meðmyrkum orðum Str. 27; þat er svamikit at segja, at - dvs. det vil sige saa meget som at - Stj. 6526. 11528. 2) ved sine Ord, ved sin Tale give Un-derretning om noget; segja e-m leiðJómsv. 727; Fm. VI, 44616; jvf Fm.II, 645; hann sagði leið fyrir konungs-skipinu Eg. 58 (1291); segja tíðindiNj. 12 (2020); segja satt Fld. II, 23623;Þ. segir æfisögu sína þeim brœðrumFlat. I, 13417; fundu þeir Kolbein oksegja honum liðsdráttinn vestan Sturl.I, 36621; jvf Fm. VI, 44613; Flat. I, 37431;segja e-m víg e-s Nj. 17 (2726); segjae-m ætt sína ok eðli Fm. II, 10218;segja (e-m) lög Grg. I, 2084; Fm. IX,33123; Bp. I, 72016; láta sér segjast:H. lét sér nú segjast, hvat Oddr mæltiFld. II, 23628 (Örv. 12320); létu at heldrsegjast Am. 29 (31). 3) ved sin Er- klæring kundgjøre eller fremkalde noget,hvorved der indtræder en Forandring idet bestaaende, en Overgang fra en Stil-ling i en anden; þú skalt segja skilitvið hann Nj. 7; jvf 34 (5029); Laxd. 35(8917. 23); segja þing laust Grg. I, 10723;leitt er mér at segja þik afhendanVatsd. 21 (3429); segja sik (Texten: sér)e-m afhendan Barl. 1841 &vl; segjastí þing með e-m Grg. I, 13625. 1372;Nj. 142 (23111); segjast ór lögum viðe-n (dvs. melde sig ud af sit Retssamfund med en) Ísl. 7; Flat. I, 44312; er þatmikil byrðr einu kotkarlsbarni at skiptasvá miklum ríkdómi ok segja af e-men til annars Fm. IX, 33020; segja e-me-t dvs. tildømme en noget, Flat. I, 3491;Dn. II, 28526. V, 20219. Jvf. segja á,segja af. 4) recitere, fremsige (jvf segjafram, upp); segja messu Dn. V, 5208;segja sálumessu Dn. III, 2625. 5) kalde,benævne; viltu segja (Fm. VI, 4478:kalla) mik þjóf Hkr. 6358; Fris. 26030;hefir eigi faðir þínn ok móðir þettanafn? eða segist eigi systir þín svá?eða heitir þú eigi svá Heilag. II, 62712. 6) segja e-n e-u dvs. paasige en noget (jvf bera e-n e-u = bera e-t á e-n);sönnu sagðr dvs. virkeligen skyldig i det, hvorfor man er anklaget, Sigrdrif. 25;Heilag. II, 43118; Trój. 3. - Med Præp. á: segja e-t á e-n dvs. udsige, erklære atnoget hviler paa en, at han er det un-dergiven; engi skyldi gjalda annars til-verka nema bœta at þeim hluta, semlög segði á hann Fm. X, 15218; núhefir þú frændi! selt mér sjálfdœmi -,hefi ek sagt á þik fé mikit (som du skal betale) Sturl. II, 1526; segja reiði,úsátt sína á, ef - Nj. 136 (21625). 148(25611). - af: 1) segja af e-u dvs. tale,fortælle om noget (jvf segja frá e-u)Didr. 115. 17. 510. 2) segja e-t af dvs. op- sige, afsige noget, som ifølge deraf ikke læn-gere skal paahvile en Ting (mods. segjae-t á); segja af (fénu) sína ábyrgð (saa at en ikke længere er ansvarlig derfor) Gul.4110. 4311; segja at lögum leigu af (detsom man ikke længere vil have til Leie)Gul. 422. 3) segja e-n af e-u dvs. erklære en af med noget, saa at han ikke skalhave eller længere beholde det; hannsagði Vastes af dróttningardómi oköllu því ríki, er hón hafði Kgs. 7819(Heilag. I, 46420) jvf 1526; Flat. III,5453; El. 79; þann dag segja lög mannat aptni af griði því, er hann hefir áðrhaft Grg. I, 12824; Grettir var af sagðreptirmálinu Grett. 11625. Jvf. afsegja.- aptr: segja e-u aptr dvs. tilbagekaldenoget, saa at det ikke længere skal havenogen Gyldighed eller Troværdighed; gefrek upp - ok aptr segir konungsinsbréfum - ok öllum þeim rétti, er ekhafði til Heimdalsvatns Dn. III, 1924;segja friði aptr Gul. 3149; Frost. 4, 47;þeir koma hér brátt; segist þetta meðöngu móti aptr dvs. hvad jeg her har sagt, tilbagekalder jeg ikke i nogen Maade, Fm.IX, 47625 fg. - at: segja at e-u = segjaaf e-u (se segja af 1); segit mér at því,hvárt herra Petr postoli - misgjörðinökkut í sínu lífi Post. 46737. - eptir:segja e-t eptir e-m dvs. sige noget om en,hvad han har gjort eller hvad der er hændet ham Heilag. II, 23930; Bp. II,22416; seg þú oss, hvar þú fannt forntfé, ok munum vér eigi segja eptir (þér)Heilag. II, 2402; ekki sýnist mér okþat minka hans sekt, at Dimus segðieigi eptir honum Alex. 12519. - frá:segja frá e-u dvs. tale, fortælle om noget (jvf segja af e-u). Hom. 15613; Flat.I, 356; Nj. 62 (96); segja frá tíðindumBp. I, 5418; segja frá æfi sínni Flat. I,13413; hinn fróði maðr, er vér sögðumþér frá Fm. VI, 4462; jvf Heilag. I,28032; er eigi frá sagt, hversu - Nj.34 (5021); nú er frá þeim atburðum atsegja, er - Flat. I, 30610. - fram:segja e-t fram dvs. udtale, udsige; látumþann fram segja, er veit, hvat satt erFm. IX, 3316; segja sök sína fram Grg.I, 54 fg; Nj. 24 (3615). 143 (23217. 19). -fyrir: 1) segja fyrir e-u dvs. sige hvor-ledes der skal gjøres, hvorledes det skalvære eller gaa med noget (jvf veita for-mála); segja fyrir skipi dvs. udtale sineØnsker, Bønner om Held for et Fartøi,Fm. IX, 48018; í þeirra manna minni,er fyrir þessi bók (&vl sögu) hafa sagtdvs. sagt hvorledes den skulde trives, Fm.VIII, 5; jvf 2265; þær sögur, er síðanhafa gerzt, vóru lítt ritaðar, áðr Sturlaskáld - sagði fyrir Íslendinga sögurSturl. I, 8612; segir hann fyrir legstaðsínum, at hann vil liggja &c. Heilag. I,1247; svá var með öllu farit, sem hannhafði fyrir sagt Laxd. 17 (3420 fg) jvfHœnsn. 4 (13214); þáleiðis skaltu hanagera, sem nú segi ek þér fyrir Stj. 5611;þá mælti Hrafn, at þeir skyldu sigla ateyjunum, en hann kvazt mundu fyrirsegja Bp. I, 56229 jvf 31. 2) segja e-tfyrir dvs. forudsige noget; segja úorðnahluti fyrir Heilag. I, 61722; Flat. I, 7724;þetta gékk allt eptir, sem Martinussagði fyrir Heilag. I, 61728. 3) segjae-m fyrir jörðu dvs. sige en af med Jord,udsige ham, give ham Varsel om, at han skal fratræde den. Gul. 2653; Dn. I,1176. II, 6711. - sundr: segja e-usundr, í sundr dvs. opsige, sige at nogetikke længere skal bestaa, have Gyldighed:ekki máttu segja í sundr frændsemimeð okkr Flat. II, 1972; hann (nl.biskup) sagði í sundr þeim hjúskap,er verit hafði í millum þeirra Bp. I,2855; segja í sundr friði, griðum Flat.II, 25629. III, 13129 (Fm. IX, 4764). -til: 1) segja til e-s dvs. sige, tale til en, Ghe. 6; 2) segja til e-s dvs. give Besked,Oplysning om, nævne Gul. 26718; Mar.11163; Flat. I, 3498; sagði þeim ekkitil, hvaðan honum hafði komit Stj.41125 jvf Fm. VI, 44611; honum sagðiÞórarinn &c. til þeirra æfi, es fyr hansminni vóru Ísl. 10 (164); ek mun segjatil þín, eða við njótim báðir þess, erhér er Nj. 88 (13028) jvf Fm. VI, 4161;þeir - skömmuðust at segja til syndaþeirra, er þeir skömmuðust ekki atgera Elucid. 1643; neyddi konungrþá til embættismenn Bels - at segjahonum sanna sögu til, hvat yrði órmat Bels Hb. 2125; segit honum ekkitil, hvat þér hafit gert við hrossitFm. VI, 44611; spurði hón þá eptirkrossi Krists, en þeir vildu henni ekkisatt til segja Heilag. I, 3068; seg þútil nafns þíns Hárb. 8; segja til síndvs. sige sit Navn, hvem man er: hvert ernafn höfðingja yðars? Hrútr segir tilsín Nj. 5 (818); jvf 23 (3528); Flat. II, 753.22738; Grett. 15927; Fld. II, 5252 (Örv.636); skal ek hér fá þér sœmd ok virð-ing þá, er þú kannt mér sjálfr til segjaEg. 55 (1171). - upp: 1) segja uppe-t dvs. fremsige, kundgjøre, nævne noget;segja upp dóm Grg. I, 7119; segja upplög Ísl. 7. 10; er úvinrinn heyrir sikupp sagðan Æf. 24134; 2) segja uppe-u dvs. opsige noget, erklære at dermedskal det være forbi (jvf segja aptr, ísundr); segja upp friði Fm. X, 1331;segja upp þjónustu við e-n Fm. VI,16321 fg; Fld. II, 53724 (Örv. 1138). -út: sige til Ende: sem - munkarnirhöfðu varla þenna söng út sagt, þá -Mar. 78712.

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛋᚽᚵᛁᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary