Sem

sem

sem, relativ Partikel: 1) svarende til deforskjellige Kasus af det relative Pro-nomen (jvf at 3 b s. 83 b, er 1 c s.25412): sá bróðir, sem eptir lifði Mar.114218; allir þeir, sem heyrðu Post.2115; hann skyldi aptr kalla alla þádóma, sem hann hafði gefit á suma afkórsbrœðrum DN. IV, 5425 jvf 21. 40; eptirþví, sem guð bauð þeim Stj. 2673; þetta,sem nú hefi ek heitit Nj. 140 (22818);í sínu eignu fóstrlandi, sem nú heitirUr Stj. 1039; sá sem seldi dróttinPost. 2013; eptir því, sem sumir segjaStj. 10321; eptir því sem þörf stóð tilPost. 2331 jvf 193. 11; Stj. 6715. 10321 jvf 18. 2) paa den Tid som, da, = þann tímasem. Fm. VII, 14813; Eg. 44 (872); Klm.14810. 22229. 22311; Stj. 2678. 11. 16. 4076;Post. 218. 365; Mar. 114311. 14. 21. 27; semliðnir vóru 3 tigir daga Post. 2022. 3) saaledes som, ligesom, = svá sem:fölr sem gras, blár sem hel Nj. 117(1773); svæla mik inni sem melrakkaí greni Nj. 129 (19812); at þeir veitiþér allan heiðr sem sínum formanniKlm. 2219; þú reyndist ragr sem geitKlm. 3989; hann fór sem úsekr maðrNj. 76 (11327); einstœð sem ösp í holtiHamd. 4; geislar vaxnir sem tungurPost. 2115; vei mér gamalli sem ekem Post. 33134; fíktré merkir helgananda, er á sér berr sœtan ok ilmandaávöxt, sem ritat er Stj. 4037; synirAmrams vóru þeir A. ok m., en Maríadóttir, sem fyrr var sagt Stj. 2668; flýrnú hvert skip sem skjótast verðr búitSturl. I, 591; nú man ek hringa nasarþínar sem svíns rana Stj. 64420. 4) saa- ledes som om (med følgende Konjunktiv):þú munt hvíla, hers oddvïti mœrr! hjámeyju, sem þín móðir sé Sig. 1, 41;þeir fiskar, sem hvasskömbóttir eruum bakit, sem sagatenn(r) sé Stj. 7726;hvárt þikki þér undir því sem mest, atvér sém sem vitrastir? - skulu við láta,sem við munim ríða norðr á fjall Nj. 152(26318. 22); sá hann, sem yfir honum sætipúkinn Mar. 11431. 5) som, efter þvímed følgende Komparativ: hverr kannsik því ógörr, sem hann er forvitnari ofannars líf o. s. v. Leif. 5030 fg. 6) hvor i relativ Betydning: ór þeim fjórðungi,sem féit er áðr mest saman Grág. 7919;ór þeim stað, sem hón hafði sætit Mar.114324; yfir þat hús, sem Kristi læri-sveinar vóru innan Post. 2113; hver-vitna þar sem maðr sær eða slær yfirjörð sínni Frost. 2, 237 jvf 10. 13; hvarsem (= hvarvitna þar sem) hann komFm. VI, 35623. 7) naar, da i relativ Betydning: þegar sem þeir géngu útStj. 26433; frá þeim degi sem - Post.2022; þann tíma sem - Stj. 26711; fráþeim tíma, sem ek gékk fyrir Phara-onem Stj. 2656; á morgin sem fyrster tími Klm. 22311. 8) elliptisk foran et følgende Superlativ i Betydningen "saameget som muligt", brugt paa sammeMaade som lat. quam, græsk medSuperlativ (f. Ex. quam maxime, ce-lerrime, sæpissime Zumpt § 689; Kühner gr. Gramm. § 590d):flýtir hann þó sem mest (nl. mættihann) Klm. 22226; drápu þeir sem flestFm. IX, 3708; skaltu gera þik semreiðastan (nl. máttu) Nj. 136 (21624);dvelit sem skemst at fullgera þetta(dvs. fuldbyrder dette saa snart som I kunne) Klm. 22535; gangi eptir þeimsem tíðast Eg. 44 (8422); Tullius baðhann aptr fara sem skjótast Pr. 16916;fara þó sem leyniligast með Pr. 16722;tók sá íllgjarni skrifari rolluna - oktogaði sem fastast Mar. 114320; meðanleitin er sem áköfust Nj. 152 (26322);at vér sém sem vitrastir Nj. 152 (26318). 9) tjener sat umiddelbart efter Pronomen hverr til at give dette en relativ Be-tydning: Jón las upp opit bref herraH. konungs, í hverju sem (dvs. i hvilket)hann gaf - DN. IV, 549. 10) sættes efter neden nævnte Relativer ligesom erefter disse (se under samme Relativer)med Betydningen "som helst" a) hverr:þá skulu þér þegar drepa hann, hverrsem hann er Eb. 32 (585); í hverju semhvert er, se 2det Bind s. 134b31 fgg;þeir - báðu - guð, at hann gæfi sál-um þeirra eilífa hvíld paradísar sælu,hverjum dauða sem hann dœi Flat. I,24322; b) hverrgi: svá at þetta erindikomist fram við Svía konung, hverngiveg sem hann vill svara OH. 5411; efþingboð ferr, eða hvertgi boð sem ferrFrost. 2, 234; c) hverigr: hveriga helgisem hann vill á leggja þingit Eb. 10 (125);hverigar aurar sem ero Grág. 2151;með hverigri skepnu sem er Grág. 16;d) hvargi: hvargi sem menn verðastaddir Heilag. II, 4515 se 2det Bind s. 132a1; e) hvergi: hvergi sem (dvs.hvad enten) hann var mœddr af van-heilsu eðr áhyggju Heilag. I, 39039(se 2det Bind s. 132 under hvergi 2);f) hvertki: hvertki sem hann fór Leif.9521; jvf hvertki es hón skyldi faraBp. I, 35119 (274); g) hversugi: hv.margar sem figúrur eru Algor. 36022(se 2det Bind s. 136b5 fgg). - Særligkan mærkes: svá sem 1) saaledes som: fór hann höndum um hann ok kendisteinsins í kviðinum ok fœrði hann framí getnaðar liðinn svá sem hann máttiBp. I, 64430; at sá, sem seldi dróttinhimins ok jarðar, svá sem hataðr afhimni ok jörðu - fœrist í loptinu svásem Achitofel ok Absalon Post. 2014. 16;sumir segja -, at hann (nl. Judas) hafihelvíti eignazt í verkkaup sölunnar, ersannliga kallast jörð deyjanda mannasvá sem paradís kallast jörð lifandimanna Post. 209. 2) da, = þann tímasem, = sem 2: svá sem hann skoðaði,hvat sýnin mundi merkja Post. 4316;svá sem til tekr sú hátíð Post. 219;gakk til hans at morni, svá sem hanngengr til vatz, ok statt rétt á árbakk-anum í gegn honum, svá sem hanngengr út af sínni höll Stj. 26731 fg.

Part of speech: relativ Partikel

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛋᚽᛘ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Danish - Otto Kalkar's Dictionary
• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary