Setja

setja

setja, v. (tt) 1) sætte nogen i siddende Stil- ling paa et Sted, saa at han kommer tilat sidde (sitja) der; Haukr tók þá Hákonok setti á hönd (= á handlegg Fm.I, 16) sér Flat. I, 472; tók Haukr svein-inn Hákon ok setr á kné AðalsteiniFris. 626; konungr tók við honum velok setti hann hit næsta sér Nj. 31(469); a. tók Njál af hesti ok bar hanninn ok setti hann í sæti Nj. 119 (17922);hann - minntist til hans ok setti hanní hásæti hjá sér Nj. 160 (2826); þar erdómrinn var settr, var völlr sléttr - -en fyrir innan í hringinum sátu dóm-endr Eg. 57 (12224 jvf 29); þar var þáfimtardómrinn settr Nj. 145 (2417);setjast dvs. sætte sig: konungr settist uppí lyptingina OH. 7312; settist Halfdansvarti í konungs hásæti Fris. 6234; eksettumst á fótskörina ok kló ek fótinnþar til, er - Flat. I, 4005; Sigurðrsettist á tal við Þórolf Eg. 9 (175);gékk E. ok Þ. með flokkinn allan uppí Þingbrekku ok settust þar, sem þeirváru vanir at sitja Eg. 85 (2174); setjastþeir um kirkjugarðinn SturL. I, 24226;sá ek fljúga - örn mikinn, hann flóhingat ok settist hjá alptinni GunL. 2(1952); settist flugan á hönd honum okkroppaði SE. I, 3421. 2) sætte noget hen paa et Sted, hvor man vil, at detskal staa eller være; 2 karlar báru halmá golfit, 2 settu skaptker ok trapizu,2 settu borð, 2 settu á vistina Flat.II, 3332; settu sínar tjaldbúðir hvárir,áin var í milli Flat. II, 12230; Ásgrímrlét - setja borð ok bera á mat, hannlét setja forsæti með endilöngum bekk-junum um alla stofuna Nj. 137 (2206);Michol tók mannlíkan eitt ok setti ísæng David Stj. 4709 (1 Sam. 19, 13);var hann bundinn ok í myrkvastofusettr Post. 84716. 3) sætte noget i en saadan Stilling som betegnes ved et til-føiet Adverbium: tók konungr hana meðhinum mestum kærleikum ok setti hanasœmiliga (vegsamliga Hkr. 52014) Fris.1725; tók hann sjálfr svá ósiðliga sik atsetja, at - Mar. 14322; Grettir var líttsettr at klæðum Grett. 254; lítt var hannok settr at klæðum, því at úti váru áhonum bæði kné ok ölbogar Fld. II,3276; þó at svá sé, þá má þat velsetjast Str. 2512; hann setti vel lið síttat vápnum ok klæðum Trist. 5 (2610);Hrútr var eptir með frændum sínumvel settr Laxd. 8 (1219); hón skal hérsvá vel sett, sem hón væri mín dóttiren systir þín Eg. 32 (658). 4) føre noget (e-u) til Ro eller Hvile; sólu, degi ersett dvs. Solen, Dagen er gaaet ned (jvfsólsetr, dagsetr); þá er sett var sóluGrett. 1701; eigi skal flytja fátœkamenn, síðan sólu er sett LandsL. 7,5717; var þá mjök sett degi SturL.II, 16116; þegar degi er sett, vil ek,at þú sér lítt úti Fld. II, 11018; atsólu settri Kgs. 1119; vetrardag en (dvs.er) sól setst (&vl er í setri) Borg. 1,1410; þat er víða á því landi, at sólsetst eigi um nætr þá, er dagar erulengstir Flat. I, 24722; frá jafndœgrier haust til þess, er sól setst í eyktar-stað SE. I, 51017; varð sólin at setjasten tunglit at taka sína rás Alex. 1058;sól setsk aldrigi hvártki nótt né dagKgs. 1720; dagr setst í vestri Rímb.64a32 fg (3110); þat setst eigi dagr fyrr, eninn gengr 14 KaL. Octobris, ok er öll sústund, er þar er á millum, allt einn dagr,svá at aldrigi setsk dagr á allri þeirristundu Kgs. 175. 7; setja máli dvs. bilægge en Sag: Þórðr bœtti ok þat víg, era. hafði vegit, ok settu því máli ölluSturL. I, 19733; hversu hafit þér Strút-haraldr sett málum yðrum Jómsv. 6627(Fm. XI, 8829); svá var sett málum, atí faðma féllst víg Klængs ok ÞorvaldsVígagL. 27116; jvf Flat. I, 17133; Fm.IX, 45219; Laxd. 12 (175); Heilag. II,4463; Nj. 56 (87 &vl); setjast v. r. slaa sig til Ro paa et Sted eller i en Stil-ling: H. konungr settist þá í kyrrsetuEg. 59 (13112) jvf setjast um kyrt 2detBind s. 383b L. 6 nedenfra; ef ármaðrsetst heima nauðsynjalaust Frost. 1,15 (s. 12717); er eigi þá sókn til umheimasetu við þá búa, er heima setjastGrág. 28319; síðan fór hann í Odda oksettist þar Nj. 78 (1179) jvf 159 (28026);rak Rögnvaldr þá í brott ok settistþar í bú Flat. I, 2914; fóru þeir s. þábáðir ok settust (Vulg. morati sunt) íþeim stað, er n. hét Stj. 47024 (1 Sam.19, 18); sagði Gullharaldr, at hannvildi þá setjast at landi ok létta hern-aði Flat. I, 8130; kann þá vera -, athann setist inn at Steinkerum um jólinFlat. II, 4016; setjast í stein dvs. gaa iKloster, Nj. 155 (26826); Trist. 16 (7826);settist þá í þeim stein hvárt þeirraGrett. 2085. 5) dæmpe, stille, standse noget, saa at det aftager, ophører, =setja niðr 6; sá dauði mun setja mínasút Alex. 11021; setit (þér) ofmetnaðQvinkvennas ok Saxa Klm. 42421; síðansettist ófriðr í Svíþjóð Fm. IX, 4723;nú megu þeir setja þá sök þar, ef þeirkunnu lög, ellar á þing skjóta GuL. 1876;áðr mál væri sett Grág. 28311; nema -sé settar sakir þær allar Grg. I, 10725;eru eigi þá sakarnar settri en áðr þær,er leynt var Grág. 1939; nú skortireigi sókn; ok setzt þó með því, atsunnanmenn láta undan Heið. 30 (3666);ek skal setja þik ok semja drambþítt Fld. I, 3811; er þat meiri virðingat aukast af lítlum efnum en at hefjasthátt ok setjast með lægingu Vatsd. 7(1317); þú setst (&vl svífst) eigi atganga í móti almáttkum guði Post. 24321. 6) istandbringe, reise, gjøre, stifte,opføre; þeir kómu til kongsbœjar þar,sem veizlan var sett, ok sátu mennþá við drykkju Jvk. 2520; Ólafr kon-ungr setti kaupstað í Björgyn Fm. VI,4408 jvf 6; a. biskup ok herra Haukrsettu lærðra manna spital í Gaulverja-bœ Ann. 20136; setja klaustr, musteriAnn. 19819; Mar. 29815; Ólafr konungrlét setja miklagildi í Niðarósi Fm. VI,44814; Véseti setr tjöld sín Jómsv. 664;þar á milli setr konungr sínar herbúðirFm. XI, 857; (hann) kvað sik veraþann finninn, er hann hafði ját at setjagamma sínn annan veg brekkunnar áÞoptyn Fm. X, 3794 (Ágr.55); blásitvar til bœjarfolkinu at setja borgar-veggina Fm. IX, 4311; set þú nú ráðit,segir konungr, ok neyt nú þess, er þúert ráðugr maðr kallaðr ok vitr; H.svarar: ef þat skal mítt vera at setjaráðit, þá er nú hugat Fm. XI, 212. 5;tveir menn göfgir forvitnuðust um ferðkonungs - ok setja ráð sítt at verðavarir um ferð hans Fm. X, 31518; hafðiE. Sigurð á launtali við sik - ok settialla ráðagerð, sem síðan kom framFm. VII, 1287; báðu (þeir) hann setjaaðra ráðagerð Nj. 72 (1063); þenna vetrsettu þeir - vélræði um Harald Noregskonung Jómsv. 5830; hafði hann svásett bragðit, at biskup skyldi eigi sváfagrliga halda, sem siðr er til, þá hinadýra hátíð Fm. X, 3058; því at íll-gjarnir lögðu gabb ok gys móti hansorðum, setr hann eyrendi annat svátalandi: - Post. 50533. 7) fastsættenoget saaledes, at det skal bestaa, havesin Gyldighed, holdes og iagttages; hannsetti þat, - at in annunciatione s.Marie skyldu lærðir menn ok ólærðirsyngja henni lofsöng í minning þessaatburðar Mar. 9320-24; Sother páfi settiþetta, at engi maðr skyldi syngja messu,nema - Hom. 21021; síðan settu Grikkirá biskupa þingi, at jafnan skyldi haldaenn þriðja dag viku Mariu tíðir hátíð-liga í minning þessa sigrs Mar. 14229;var þetta allt sett ok samit, at sunnu-daginn skyldi konungr eiga þing ok talvið borgarmenn Fm. VI, 41017; kon-ungar urðu vel á sáttir um hit fyrra vígit, ok var þat sett ok samit Fm. VI,21325; þá gaf hann - ok setti þat ílögum, at hans ættmanna skyldi hverrtaka konungdóm eptir sínn föður OH.426; kristinn rétt setti hann við ráðGrimkels biskups OH. 448; þau (nL.lög) vóru flest sett at því, sem þá vóruGulaþingslög ÍsL. 2; lög þau, er HákonAðalsteinsfóstri hafði sett í ÞrándheimiOH. 446; settir þú endimörk þau, erekki má um líða Elucid. 1578; þingskolo standa svá öll, sem nú eru settvárþing Grg. I, 10727; alþingi var settat ráði Ulfljóts - þar es nú er ÍsL.3; biskup setti stefnudag, nær greittskyldi vera (féit) Bp. I, 74216; tíðir erosettar flestar í minning þeirra stór-merkja, er guð dróttinn hefir veitt íheim hingat Messusk. 1631 fg; tók hannþá ok kallaði - til fulltings sællarMarie ok setti hann henni þá tíðahaldMar. 1391; munut þér - gjöra nökkraskipan á, at sektir sé settar til biskupasóknar um kristnispell DI. I, 26321(HE. I, 2513); ek set grið ok frið ámilli þeirra - set ek grið ok fullanfrið Grág. 4048. 12; vóru þá sett griðNj. 146 (24821); setjum hér siðan frið ímillum landa várra ok heri hvárigir áaðra Eg. 52 (10732); setjask þá á nýjaleik grið allra vinda á millum Kgs. 5328. 8) foreskrive en noget (e-m e-t), bestemmenoget til Efterrettelse, som gjældende foren; hann hafði með sér 60 hirðmannaok 30 gesta, ok setti þeim mála oklög Flat. II, 4818; kom herra Bárðr ísettan stefnudag fyrir oss ok vildi engotil svara þí, sem oss -; settom vérhonum þá eindag til - at svara þeimok rétt at gera Dn. I, 19313 fg jvf 17; ef sájátar með iðran, þá skal honum skriptsetja ok leysa hann Stat. 2555; biskupvar búinn til sátta af guðs halfu, þegarhann sá iðran konungs, ok setti honumþó opinberliga skript fyrir þenna hlutFlat. I, 38713. 9) overdrage noget tilen, meddele en noget (e-m e-t) og saa-ledes lade ham faa det; svá sem drótt-inn J. Kr. gaf Petri lærifeðr mínumveldi at binda ok at leysa, svá set ekþér veldi at leyfi postolans, at þú fœrirfram guðspjalligar kenningar Heilag. I, 31311; borgarmenn gáfu honum fétil sátta ok settu honum gisla Fm.XI, 39215; Ásulfr - setti með já okhandabandi - herra Auðuni m. g. n.biskub í Stafangri 3 mamata ból jarðarí Greppæstöðul Dn. IV, 8376; jarl -gerði sætt við Sigurð konung, ok skyldijarl setja honum torg til matkaupa Fm.VII, 7813; Sigmundi konungi var hvar-vetna sett torg ok annarr farargreiðiVöls. 1065 (Fld. I, 14313); ferr hann nútil annarrar borgar ok settist þar umok setti þeim þvílíkan marknað semhinum fyrri Fm. X, 23729; var þeimmönnum settr hinn sami marknaðr semhinum fyrrum (nL. at þeir seldu klæðisín ok vápn í mót knúskan ok svívirð-ing, Fm. VIII, 419. 10) setjast dvs. sige, synke i den Retning, til det Sted, hvorTingen skal komme og blive, = setna;hvárki setst mér nú vel matr né drykkrat svá búnu BarL. 1412. 11) lade, laste (Fartøi); sá þeir, at skipit var sett mjökOH. 17033; skip konungs vóru sett mjökok sollin OH. 1826 (Fm. III, 441); jvfFinb. 13 (2815). 12) gjøre en Ting til noget (med to Akkusativer): settum þannsælan, er sér né áttið Am. 977 (997); eksetta þik föður margra þjóða Hom.8426; guð hafði hann settan þeirra höfð-ingja Post. 76724; setr herran sik heldrúþýðan, en Serena setr sik harðla glaðaok blíða Clar. 1228; især upers. setr hannauðgan dvs. han bliver rig, Flat. I, 38518jvf Mar. 8922; setti fótinn svá blán,sem drep væri í hlaupit Bp. I, 38634;konung setti dreyrrauðan Fm. VII, 14515jvf Bp. II, 3822. 13) besætte en Ting med noget (e-u, með e-u): hann lét geragullkaleik ok setja gimsteinum Bp. I,8313; hann gaf Sveini konungi ágætanskutil allan gullbúinn ok settan dýrumsteinum Fm. VI, 23214 jvf Didr. 3163;slœður gjörvar af silki - settar fyrirallt gullknöppum í gegnum niðr Eg.70 (1685); seglit var sett með mörgumskriptum Fm. X, 7717; langt kvæði okíllt ok sett með mörgum lutum íllumok fáheyrðum Fm. X, 2645. 14) sætte noget i Bevægelse med stærk Fart moden Ting (á, í e-t, at e-u); Eiríkr hafðiöxi í hendi ok setti á hals HaraldsSturL. I, 25117; setti hann hornit í höfuðmér Flat. I, 39934; ein kona þrífr uppkvernsteinsbrot ok sendi ofan ok setrbeint í höfuð Abimelech Stj. 40215(Domm. 9, 53); hleypr Kolr þá at hon-um - ok setti öxina í höfuð honumNj. 36 (5322). 15) fare afsted med stærk Fart eller haardt Tryk; Saul sendir núhirðmenn sína til húsa David at geymatil, at hann seti eigi á brott um nóttinaStj. 4701 jvf 18; þá fløþi (dvs. flýði) ennóhreini andi ok greip grís ok deyddiok setti braut síðan Heilag. I, 23024;herrinn setti undan ok forðaðist sváfjándr sína Heilag. I, 59135; með því,at þeir seti undan sér til hœlis ínökkura borg Stj. 53117 (2 Sam. 17, 13);sœk eptir Seba sem harðast, at hannseti eigi svá undan oss, at hann náistyrkum borgum (Vulg. persequere eum,ne forte inveniat civitates munitas eteffugiat nos) Stj. 54116 (2 Sam. 20, 6);þenna mann skalt þú varðveita, ok efhann setr frá þér, skaltu láta lífit (Vulg.qui si lapsus fuerit, erit anima tua proanimo ejus) Stj. 6004 (1 Kong. 20, 39);(Fuglen hidris) hleypr í munn koko-drillo, er -, ok rífr ok slítr hannallan innan ok setr í gegnum kvið hansAnaL.2 2503; á engum lut eða lim hanslíkama mátti sjá nökkurs konar þatmark, at hann þornaði né þyrri eðaat honum setti (dvs. eller han berørtes haardt deraf) Mar. 2021. 16) pantsætte, = veðsetja: ek hefir sett commune atMaríu kirkju í Osló garð mínn Gullanní Osló svá mikit, sem ek á í hanum,fyrir fiskina þá, er ek hefi leigt af þeimo. s. v. Dn. IV, 3453; hefir ek - setthenni syðra Fosseim - landskyld afat taka þar til, er hón hefir sínnfjárfullnað af mínum erfingjum Dn.IV, 35614; Þórir Dagfinsson hafði settAnbjörgo í Skartælenom halft annatœyrisból í ýttra Hvítissteini - í áverka-fall firir fyrrnefnda jörð Dn. IV, 7037;faðir henna a. hafði satt velbornommanne her U. allan medalgarden íDeigasetre o. s. v. Dn. I, 8725. - Med Præp. og Adv. á: 1) setja e-t á e-t dvs.sætte noget paa en Gjenstand saaledesat det berører denne, bliver staaende der-paa; hafði hann eigi sett á sik hjalm-inn Nj. 30 (4221) jvf 93 (1447); set ekaf því heldr þetta á skrá en annanfróðleik þann, er áðr er á skrá settrBp. I, 5913; ferr hann (nL. fjándinn) þámeð sálina ok setr hennar reikning ásinar skrár Heilag. I, 68335; setja menná bœkr - þann fróðleik, er - SE. II,102; þar liggr á, at þú setir óhallthöfuðit aptr á bolinn Fm. X, 21322 fg;varð Þórr reiðr, setr hornit á munn sérok drekkr SE. I, 1585; setjast á kné kné 1;se under setjast á stofn se under stofn. setja e-t á e-t dvs. , = setja e-t yfir2)lægge enTing oven paa en anden, saa at dennederved faar et Tillæge-t: á ljótan þjófskap hefir pictor settfúlan fordæðuskap . 565. Mar4 setja3)á dvs. : gékktrykke paa for derved at sætte nogeti en fremadskridende BevægelseHallbjörn þá fyrir framstafn á ferjunnien bað Ketil ganga fyrir skut ok setjaá . II, 112 jvf setja ferjuna 17.Fld13L.- setja e-t af e-u af: : gefr hann ( keisar-1)borttage nogetfra Ting eller StednL.inn) órskurð, at útan borgar setist afhonum höfuð . I, 715;Heilag30 þau setjaþegar af þeim nýrun . 94. Stj22 : vóru2)af- sætte, udelukke en fra noget, skille en afdermed, at han mister, taber detallir hans limir afsettir sínum öflum. I, 538;Heilag13 H. - beiddi, at Þor-gils léti rakna rán þetta, en settihann af kirkju elligar . II, 145;Sturl10þessi vándr svikari hefir af sett mikallri mínni eign . I, 40;Bp29 tók hannfyrst höndum Hákon jarl ok setti hannaf ríki . II, 252 (jvf setti tilFlat8ríkis Hákon );L. 5 af setr hann þikkonungdómi yfir Ísraels lýð . 458;Stj3af settr Þórir ábotadœmi at Munk-þverá . III, 552. - setjaFlat14aptr:e-n aptr dvs. : hann setti þá harðliga aptr,sætte en tilbage, saa athan ikke vinder Fremgang med sit Fore-havendeer á Þráin leituðu . 83 (123);Nj20 hannsetr aptr syni sína at öllum geys-ingi . 65 (. XI, 81);Jómsv17Fm12 þeirvillumenn eru af sínni sögn aptr settirok svívirðir, sem þat sögðu, at - .Stj21;16 þessa gripi gefr H. jarl Einari,ok verðr hann við þetta glaðr ok kátrok setst nú aptr af brottferðinni (jvfbrottbúningi ) . I, 189;s. 18836Flat9 þeirJón ok Þorsteinn fóru útan á einu skipiok ætluðu at ganga suðr -; en Þor-steinn settist aptr ok kom hann eigitil Íslands . II, 99. - setjaSturl22at:e-t at e-m dvs. setti þá grát mikinn atdrive, trykke noget indpaa en saaledes at han berøres haardtderaf: upers.Ornýju . I, 251;Flat14 þá setti at hon-um (hórsta) ok þröng mikla svá, athann fékk öngu orði upp komit .FlatI, 285;4 þá setti at einum þeirra skjalfta. I, 382;Heilag30 setjast at e-m dvs. : Sturlu þóttist, sem þeirtrænge sig ind paa enSnorri mundu báðir at honum setjast. I, 271;Sturl6 ek hefi hér upp seztat þér ok tekit hér þrifnað -; núvilda ek leita mér kvánfangs .Ljósv13;21 setja at e-m : heldrintr.d. s.mun ek setja at hinni rauði töflunniok vita, hvárt henni er forðat . II,Fld67;27 á engum lut eða lim hansupers.líkama mátti sjá nökkurs konar þatmark, at hann þornaði né þyrri, eðaat honum setti . 202. - Mar1eptir:setja e-n eptir dvs. : er á leið sumarit,sætte en igjen, ladeham blive tilbagesetti Haraldr þar eptir Sigurð slefuok -, en Haraldr konungr ok aðrirþeir brœðr fóru austr í land . I,Flat69;11 hann setr eptir kennimenn á Lómok á Vága . 34;OHm1 Eiríkr setti hanneptir til trausts Bergönundi . 59Eg(131);28 setjast eptir dvs. ,blive tilbage = setjast aptr . I, 62. - Fm22fram: setja fram dvs. 1)sætte ud paa Vandet (jvfFartøi, som er optrukket paa Land, setja á 3, setja upp); hann var allraskipa mestr, hann vildi goðin fram setja-, en skipit gékk hvergi fram . I,SE176;3 þegar um várit, er sjó tók atlægja, setti Björn fram skip sítt ok bjósem ákafligast . 33 (66);Eg30 lét hannfram setja skip sín hin stœrri -; oker Hugróin var fram sett, géngu undanundirhlutirnir, ok var hún upp aptr setten bœtt í tómi . IX, 478 fg;Fm10 jvf. X, 305;Fm28 . 74 (211). Laxd28 ;2)frem- holde noget til Overveielse, Erkjendelsetil fram settra greina höfum vér gnógefni ok dœmi í heilögum ritningum. II, 56;Heilag37 víkr kaupmaðr eigisínu máli til hœgri handar at forðastfram settan váða . II, 136. -Heilag29 fyrir: setja e-t fyrir dvs. : Þyri setti þvert1)sætte nogeti Veien som Hindring for hvad man ikkevil lade faa Fremgangnei fyrir, at hón myndi giptast gömlumkonungi ok heiðnum . I, 372;Flat12 Ingikonungr setti þar nei (þvert nei .FlatIII, 10) fyrir . IX, 242;6Fm13 ek ætla,at menn muni settir fyrir yðr . 78Eg(186);27 setjast fyrir e-t dvs. : Rauðr hét víkingr er beðit hafðisætte sig imodnogetDöllu, ok hafði Gunbjörn fyrir seztskarpliga . 35 (68);Finb6 hans óvinirurðu þess varir ok settust fyrir hann, þáer hann fór heim . 117 jvf sitjaMar29fyrir e-m, fyrirsát. setja e-n fyrir e-t2)dvs. : síðan settist Sturlasætte en i Spidsen for noget som detsFører eller Lederfyrir mál þeirra . I, 61. Sturl27 setja3)e-t fyrir e-t dvs. : skellt aptr vettsætte noget som Lukke ellerStængsel for en Tingok settr láss fyrir . 412;Pr15 settu góðirmenn sín insigli - fyrir þetta bréf. I, 345 jvf IV, 345. DN98 setja e-t4)fyrir dvs. : eptir fyrir settri skipanforeskrive, forudbestemme somRegel for noget. 10. - setjast hjá e-u dvs.Kgs12hjá: (jvf sitja hjáafholde sig fra noget saaledes at manikke giver sig af dermed1b fg);ste Bind s. 8254 lét Sturla þá lög-sögu lausa ok settist hjá öllum vand-ræðum, er þar af gerðust . II,Sturl273. - 20í: setja e-t í e-t dvs. : hann hafði1)sættenoget ned, ind i noget saa at det bliverstaaende eller siddende derisett spjót í völlinn hjá sér . 38Nj(58);8 var þá Sigurðr gripinn ok settrí fjötur . I, 386 (. I, 173);Flat24Fm9bað Ólafr konungr setja þá í bönd .FmX, 301;2 hann setti þær allar í ríkt varð-hald ok fékk þeim atvinnu . 541;Stj4var hón í haug sett . 8 (12);Laxd25setja e-n í dóm dvs. sætte en til Dommer 251b;i Retten se 1ste Bind s.7 setjastí e-t dvs. ;indtage en Stilling for at blivederi Haraldr konungr settist þá í kyrr-setu ok sat optast á Rogalandi eðaHörðalandi . 39 (131). Eg12 setja e-t2)í e-t dvs. : hinn kristni maðr tekr nú í höndsætte en Ting i Pant for no-getlíkneskjunni ok fær hana gyðinginumat halda í ok setr svá hana í peningana. 1056. Mar1 setja e-n í e-t dvs. : hón3)ind- sætte en som Panthaver i nogetsetti hann í 6 merkr brendar í Kolla-vági á þann hátt, at hón skyldi leysthafa 3 merkr brendar í Hjaltlenzkumeyri þá fyrir þing . I, 109. -DN21 inn: setja e-t inn dvs. 1)sætte noget ind (): sá, er akrinni et Rum eller Aflukkeá, skal gera eptir mönnum ok láta þásjá, at fénaðr er kominn í akr eða eng,þá skal hann ór taka - ok láta -meta skaða þann, er görr er, ok setiinn fénað þann, sem í en kominn, okreka lausan í hús inn -, ok þó athvert stangi annat, þá er þat í ábyrgðeiganda en eigi þess, er inn setti. 7, 32 fg jvf fgg;Landsl46. 8 þá er rétt atsetja hross þat inn . 244;Grág9 mannier rétt, ef ross renna eptir honum, atsetja inn ok segja mönnum . 246Grág12jvf 244;9. 16 í þeirri ferð vóru þeir innkastaðir (&vl teknir ok inn settir) okvóru í þeirri prisund þar til, er - .FmX, 49 jvf innsetning . 482;5Post31 tókuskutilsveinar þá - ok leiddu upp tilborgar ok vóru þeir þar inn settir. IX, 426;Fm13 honum þikkir æ í sínnihugsan, at húsit muni seinna verða, enkýrnar þarf inn at setja . 1050.Mar29 setja e-t inn dvs. : er þetta harðla lítit ok stutt,2)indlemme, indsætte,indskydesem vér inn setjum ( í söguna ) -, hjá því, sem hannnL.somen Del af dennehefir efni til gefit . I, 280. Bp25 setja3)e-t inn í e-t dvs. : hann hafðiindsætte noget (Penge)i en Eiendom, Jord saaledes at derforskal haves Pant i dennegefit Margretu konu sínni sex merkrgulls í tilgjöf ok setti þingveð hennarinn í Nes . XI, 45. - DN16niðr: setja1)e-n niðr dvs. : Hallbjörn hinnsætte en ned paa et Sted forat han skal sidde dersterki þreif til hans ok setti hannniðr hjá sér í millum þeirra Bjarnaok mælti: - sit hér fyrst hjá oss .Nj139 (224);27 setjast niðr dvs. sætte sig ned: setti hann tvá setuknakka þeim, er tilkomnir vóru, til sínnar handar sér hvárnok sagði til hinna nýkomnu: setist niðr. II, 553. Heilag16 setja e-n niðr dvs.2):nedsætte nogen paa et Sted for at hander skal tage Bolig og have sit Opholdhann var settr niðr á Viðimýri okskyldi gæta heraðs fyrir mönnum Guð-mundar biskups, ef þeir kœmi til .SturlII, 250. 36 setja e-t niðr dvs. : E.3)sættenoget fra sig, som man har ihændesetr niðr mjöðdrekkuna (som han bar undir hendi sér ) . 46 (92).se L. 22Eg28 setja niðr dvs. :4)nedlægge Sten i Murkonungr - skipar Vígfúsi til stein-smíðar at sníða, líma ok niðr setjaeptir steinmeistara reglu . XI, 428.Fm2 (): sumir fá-5)planteVæxter i Jordenguðu víngarða ok settu niðr aldintré. I, 286. Heilag24 ():6)begraveLig, dødelík skal niðr setjast Þórsdaginn í dymb-ildagaviku -; páskaaptan eptir messoskal lík niðr setja . 260;o. s. v.Stat8-14um morguninn var niðr sett lík Gests,ok hvíldu þeir Úsvífr í einni gröf .Laxd66 (192);10 Björn hafði í klæðum veritniðr settr . 74 (. IV, 110).Hítd14Fm24 (), (jvf setja 4);7)nedlægge, stille, dæmpehvad som eroprørt, sat i Bevægelselade noget faldeeller ophøre þegar er niðrsetti moldrykit () . 109;upers.Alex29 setitniðr þenna storm ok víkist til sætta viðkonung yðarn . XI, 260;Fm14 setti hannþá niðr þær greinir, er þá vóru í milli. II, 80;Sturl12 freista, ef þessi kurrmætti niðr setjast . II, 172 (.Flat13OH88);23 niðr settust allar sakar þær, erÓlafr konungr hafði á Erlingi . III,Fm39;21 gerom svá vel ok setjum niðr fæðþá, sem á hefir verit með okkr . 42Pr14(. 169);Anal11 þeirra deila var niðr settok dœmt um á alls herjar þingi .FlatII, 170;1 er þeir - kómu suðr, settuþeir þetta vandræði niðr . IX, 452Fm19;med Variant konungr fékk menn til atsetja þetta niðr í millum þeirra .FmIX, 355 &vL. 7; sýnist mér þetta ráð -,at við takim þetta mál undir okkr oksetim niðr . 85 (217);Eg25 ef - kemrþat mál til vár ok verðr niðr settá várum garði . 25 (75). Rb23 : urðu öfundarmenn hans mjök8)for- nedreniðr settir . I, 911. - Bp18saman:setja e-t saman dvs. componere:sammensætte, af flereDele istandbringe noget; lat.saman settr af sínum pörtum . II,SE66 jvf 68;233 setja saman bók . II,SE66. 250. 427;15433 . I, 299;Sturl3 setjasaman sögu . II, 272;Sturl3. 5. 9 .HeilagI, 51;24 setja kvið saman . I, 61.Grg20. 2367;5 á þriðja ári eptir, er Róma vardiktut ok saman sett . 383;Pr3 umvárit setti hann bú saman at ráði hans. I, 264;Flat34 Hallfreðr setti bú samaná Ottarsstöðum ok bjó þar . I,Flat536;29 jvf . 5 (6). - Laxd24til: setja1)e-n til e-s dvs. sætte en hen til noget for: nú fara þau heim frá heim-at han skal tage fat derpaa, give sig afdermedboðinu ok setr Bjarni hestinn þegartil heys . 23;Vem19 skyldi hann þaðanfrá fœða hann upp ok setja til bókar. 124;Mar22 jvf . VII, 199. VIII,Fm109;6 . 90;Bær47 hann - þjónaði mjökalmátkum guði í sínni sýslu, er hannvar til settr . 134;Mar21 biskop várrskal nú presta til kirkna allra setjaþá, er hann veit, at réttar tíðir kunniat veita mönnum . 15 jvf fg ;Gul3612 Har-aldr hinn hárfagri setti sonu sína tilríkis í Noregi . 59 (131);Eg5 hann settiGuthorm son sínn til landvarnar austrvið landsenda . 4;OH32 þá settist Þórrtil náttverðar . I, 142;SE10 jvf hvatvér skolum enn til skemtanar setja. I, 690. Heilag15 setja e-n til dvs. : þeir höfðu sett menn til at gæta2)med følgende Infin.sætte en til at gjøre nogethans . VIII, 23;Fm4 nú sem konungsmenn kómu inn þar, sem hann hafðitil sett at handtaka David . 470;Stj10var þat þá sumra manna mál, at a.jarl mundi setja menn sína til at drepamenn konungsins . 73 (175);Eg2 settiGuðbrandr til Ásvarð verkstjóra sínnat ganga með henni út ok inn ok hverter hón fœri . 83 (129 fg);Nj21 hefir kon-ungr sett hann til at tala mál sítt .FmXI, 260;25 varð hann úglaðr ok setti tilgisla, at hann fengi upp spurt .Klm535;19 : var þá svá til settuden Objekt(dvs. ), at á Heið-det var saaledes ordnetmörk vöru 8 skip í Mjörs . VIII,Fm45 &vl 3. setja til dvs. : þegar sem3)med følgende Præs. Part.give sig til med at gjørenoget, foretage sig nogetBeda heyrir þetta, setr hann til einkardjarfliga predikandi lengi ok ágætliga. 651. - setjast um dvs. obsidere:Mar18um:om- ringe og holde indesluttet, lat.settust þeir síðan um borgina . VI,Fm153;23 Sverrir konungr settist um bergitok bannaði Böglum af at ganga .FmVIII, 426. - setja undan e-m18undan:dvs. setja 15.undløbe, undfly en, se under- setja e-n undir e-t dvs. undir:sætteen i saadan Stilling, at han derved trueseller rammes af en overhængende Fare: góðr maðr, er Snorri hét, var settrundir öxi suðr á Kili . 46;Hb34 erþetta folk sett undir mikit vandræði. X, 264. - setja e-n upp,Fm24upp:dvs. : hón setr þá upp,reise en saavidt op, at han kommeri en siddende Stillingok enn sofa þeir . 57 (. 73);Fris21Hkr21setjast upp dvs. : tóku þá menn upp at setjastreise sig saaledes op, atman derved kommer i en siddende Stil-ling(), ok mælti Bergr, at þeirnL. i Sengenskyldi liggja kyrrir, ef þeir vildi eigiláta vinna á sér; lögðust menn þániðr . II, 149 fg;Sturl19 einn laugaraptansat Helga í eldaskála ok hneigði höfuðí kné Þ. bónda sínum ok lét sendaeptir skikkjunni Gunlaugs naut, ok erskikkjan kom til hennar, settist hónupp ok -, ok síðan hné hón aptr ífang bónda sínum . 13 (275);Gunl2 hannsettist þá upp á grasit . 74;El5 Márlá útar í bekk ok hafði lagt höfuðsítt í kné Rannveigar -; hann settistþá upp, er hann heyrði til Ólafs okhafði annan fótinn niðr fyrir bekkinn. I, 11. Sturl17 setja e-t upp dvs. 2)reise noget op saaledes, at det bliver staaenderet paa sin Ende, sætte det i en saadanStilling at det kan sees paa Afstand: sá skal bera níðings nafn jafnan síðan,er út hopar um marksteina þá, er upperu settir í hring um holmgöngustað-inn . 67 (161);Eg7 hann lét setja uppskurðgoð í Jórsalaborg . 90;Pr28 baðhann þá setja upp merki sítt . VII,Fm265;24 reistu þeir viðu ok settu uppsegl sín . 165;OH13 er þat mítt ráð, atvér setim upp segl vár ok siglum íVík austr . IX, 10 (. 209);Fm17Konung10lét hann - setja upp gylta veðrvita. 170. OH35 setja skip upp dvs. ( setja skip fram,3)sætte Skib paa Landmods.út): þá reru þeir at landi ok settu uppbátinn . I, 152;IceL. sag16 nú þarf skipupp at setja eða út . 7, 23 fg;Landsler Hugróin var fram sett, géngu undanundirhlutirnir, ok var hún upp atpr sett. IX, 478 fg. . 170;Fm12Jvf.OH23 .Eg38 (74). 80 (192);2423 . 74 (213).Laxd21 setja e-t upp dvs. : tekr hann graf-4)sætte noget i Be-vægelse, kaste noget optólit ok setr upp eina páltorfu .Mar312;13 :fig. om Lyd, Tale, hvad som høreser Esau heyrði þessi feðr síns orð, þásetti hann upp mikit óp (. irrugivitVulgclamore magno) . 167 (1 Stj18Mos. 27,34); eptir þat setr hann upp gneggmikit . 7;Hrafnk25 setta ek upp stórópmikit . 413;Pr14 stóð s. konungr upp,ok - taldi þat úsatt, sem Ingi kon-ungr kendi þeim, kvað Gregorium slíktupp setja . VII, 242. Fm20 setja upp5)(dvs. ) boga: Oddr tekr nú kaðalspændeeinn ok setr nú upp bogann ok leggr örá streng . II, 543 (. 149);Fld23Örv8 jvfbenda þeir upp boga sínn . II, 543Fld11(. 147 fg). - Örv17út: setja e-n út1)dvs. af heilagriudelukke, udkaste en, f. Ex.kirkju . I, 122 (). IV, 89;DNs. 1112126ór heilagri kirkju . IV, 66. V, 143.DN1436 setja út skip dvs. 2)sætte Skib eller Far-, = setja skip fram: umtøi paa Vandetmorguninn var Hugróin bœtt, ok vildikonungr, at hón væri út sett (= framsett ) . IX, 480;s. 47810. 12Fm15 nú þarfskip upp at setja eða út . VII,Landsl23 fg. 1 setja e-t út dvs. : var3)udsætte enTing for noget, sætte den i Farehann búinn at setja sítt líf út fyrirmína skyld . 199;Klm2 Eraclius varmerkiligr maðr ok stórliga vel krist-inn, stríðandi fyrir guðs kristni ok síttblóð fyrir hana út setjandi, þegar hónþurfti . II, 54. Heilag10 setja e-t út dvs.4), = veðsetja, setja 16:sætte noget i Pantvarð Ragnhildr vör, at Þórðr hefir settút þann hinn eina grip, er hann átti,svá at fé tœki . I, 636 (. II,Bp16Sturl345). - setja e-t við e-u dvs. : þat þótti13við:sættenoget i Modstand mod en Tinghöfðingjum ofrausn ok settu mjök hugsínn við . XI, 250. Fm27 : ek2)sætte noget paa Spil med Fare for at tabe detset við hundrað marka silfrs, at hannríðr mik eigi af baki dvs. 100jeg vædder . 94Mark Sølv derpaa, at han ikke ved sit Ridt faar kastet mig af SadelenBær22jvf 94. - 26yfir: setja e-t yfir e-t1)dvs. , = setja e-t á e-t 2, söðlalægge en Ting oven paa en anden,ikke lade det blive med denne alene, mendertil ogsaa føie, desuden ogsaa gjørenoget andete-t á e-t: nú óttist menn þvílík dœmi,at bera úbœttar syndir ok setja glœpyfir glœp . I, 684. o. s. v.Heilag26 setja2)e-n yfir e-t dvs. : hann hafði þar sett yfirsætte en over noget forat han skal raade derover, bære Om-sorg derfor2 sýslumenn, Eilíf gautska yfir hinnnyrðra hluta en Hróa skjalga yfir enneystra hlut . II, 52 (. 47);Flat14OH28H. konungr setti Eystein jarl yfir Vest-fold . 4;OH2 setti konungr þar yfirhöfðingja Þórolf ok Egil . 52 (104);Eg20 setjast yfir e-t dvs. , . 142.ogsaatiltage sig Raa- dighed over nogetKgs16

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛋᚽᛏᛁᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary