Skaut

skaut

skaut, n. 1) Hjørne (jvf skýtr í horn);hann sá niðr síga dúk mikinn af himnimeð fjórum skautum (= hornum Post.4222) Post. 16831; láta þeir - semjaþar til eitt klæði þvílíkt á sítt formsem skapulare grámunka með hettu okmjófu skauti bak ok fyrir, festa síðanþetta nýja insigli við skaut hit fremraMar. 17127 fg (jvf hekla, hetta 2); berae-n í fjórum skautum dvs. bære en iet Klæde eller lignende, som holdes oppeefter de fire Hjørner, idet hver af deto bærende holder i to af de indbyrdesnærmeste Hjørner: þeir Skúfr ok Bjarnibera Þormóð á skip út í fjórumskautum Fbr. 9512; jvf í vaðmáli Bp.I, 3546; þeir báru hann heim í fjórumskautum Mar. 107634; féll hann í óvitok var borinn í fjórum skautum tilbúðar Vígagl. 2781; þá lét Benedictusbera enn lamda svein í hús sítt, okvar hann borinn í fjórum skautumHeilag. I, 2104 jvf II, 11726; þá býðrhann fyrir guðs ást í himeríki, atsveinarnir taki upp í stað þann sáralíkama með fjórum skautum flytjandi,til hans herbergis mjök leyniliga ber-andi Mar. 6355; da man forestillede sig Himmelen som et Klæde, en Kappe (jvfgfr. suz la cape de l'ciel Chanson deRoland v. 545) tales der ogsaa om Himmelens, Verdens, Jordens 4 skauteller Hjørner (jvf himinskaut, heim-skaut, jarðarskaut, jvf ags. eorðan sceatBeow. 1497): tóku þeir ok haus hansok gerðu þar af himin ok settu hannupp yfir jörðina með fjórum skautum,ok undir hvert horn settu þeir dvergSE. I, 4826; allra þeirra manna, eskristnir erom í fjórum skautum heims-ins Homil. 14836. Jvf. stafstœði, horn-stafr, gsv. sólskipt Schlyter 584b. 808 fg. 2) et af Seilets nederste Hjørner, Seil- skjød (jvf Aasen 664a); Byl. 9, 1814;þeir létu landit á bakborða ok létuskaut (dvs. det Seilskjød som under Bide-vinds Seilads strækkes) horfa á landFlat. I, 43128; byrr beggja skauta dvs.Bør som kan opfanges i, fylde begge Skjøder, fuld Fordevind Bp. II, 4835;svá mun fara, ef þit Eymundr konungreigit ráðum at skifta, at hann munverða yðr þungr í skauti (dvs. slem attrækkes med, egentlig om Vinden, somfalder med stærk Tyngde eller Magt i Skjødet, som skal opfange den) Flat. II,13028; kenna skal þá nakkvarr at skautiþínn frændi eðr þínna ættmanna Gunl.13 (27214). 3) et af en Kappes to ne-derste Hjørner (ligesom det ogsaa kansynes fuldt ud at passe, hvor det brugesom feldr, skikkja, möttull, jvf feldar-skaut, möttulskaut, skikkjuskaut, menikke om kyrtill og lignende Klædnings-stykker); þeir söfnuðu þá saman sand-inum undan fótum oss ok fylldu fyrirskaut sín (= lat. sinus suos) Heilag.II, 42111. 33; hón hafði yfir sik skallats-skikkju hlaðbúna í skaut niðr dvs. kan-tet med hlað paa Siderne fra Skuldrene af lige ned til Hjørnerne Nj. 33 (4815)jvf Gunl. 7 (2233); David reis upp okbrá sverði síno ok gékk fram í hellinnhljóðliga at konungi ok sneið skautit(Vulg. oram chlamydis) af skikkjunni,er hann hafði yfir sik Stj. 48011 (1Sam. 24, 5) jvf ek sneið þetta blað(Vulg. summitatem) af þíno yfirklæðiStj. 4812 (1 Sam. 24, 12); tók (Haukr)barnit ór skauti sínu (&vl skauta sín-um) ok setti í kne konungi; hann leittil, en Haukr stóð fyrir konungi okhneig honum ekki ok hafði undir skautisér á vinstri hlið snarpeggjat sverðFsk. 21 (1311); fig. Jörundr biskup hafðimeiri brögð undir skauti (dvs. havde hem-meligen mere List i Beredskab), en staða-menn hugðu Bp. I, 73017; þikkir honumsendiferð eigi ganga greiðliga, vill þóprófa lengr ok hugsar, at glaðligarmundi undir gengit, ef fé liggr í skauti(dvs. om man faar nogen Godtgjørelse der- for, om noget derved er at vinde) Klm.17026; hann hirðir með öngu móti,hvar hans manndómr ferr, ef peningarliggja í skauti Heilag. II, 1031; þóttek vissa, at líf mítt lægi í skauti (dvs.at det gjaldt mit Liv, at mitt Liv stodpaa Spil, = lægi í veði, idet Ud-trykket er hentet fra Lodkastning, hvor-ved man bar hluti í skaut, og det koman paa Lykken, hvilken Lod skulde komaupp), Thom. 42620. Jvf. miskunnarskaut. 4) Skjød (= lat. sinus), Fold som Klæd-ningen danner mellem den siddendes Ben (mnt. schot Mnd. Wb. IV, 123); hverndag sitr hann (nl. piltrinn dvs. Drenge-barnet) eða liggr hann í hennar skautiMar. 15929; lætr hón hann (nl. sonsínn) dagliga í sínu skauti sitja, enum nætr í sínum faðmi liggja Mar.113432. 5) firkantet Klæde i Alm., =skauti; eitt gulrent skaut um at hafavárs herra líkam Mk. 8421 (jvf Mar.104614 under skauti); især brugt i Ud-trykket bera hluti í skaut om Lodkast-ning: skyldi drekka saman karlmaðr okkona, svá sem til ynnist, en þeir sér,er fleiri væri; menn báru þá hluti sínaí skaut, ok tók jarlinn upp Eg. 48 (9530);hverr maðr, er sök hefir með at fara ídóm, þá skal hlut bera í skaut Grg. I,5312 jvf 13. 24; konungar skyldu hluta um,hvárr ráða skyldi þaðan í frá, en hlutiskera, ok í skaut bera Fm. VII, 14012(Mork. 18225); síðan markaði n. sínnhlut ok kastaði í skaut Fm. VI, 1376. 6) Hovedbedækning for Kvinder = faldr(jvf Aasen 664a); item fim höfuðdúkarfirir halfa mörk, item skaut firir mörkDn. IV, 21731; skaut firir þrjár merkrDn. IV, 32824; krusat skaut Dn. IV,35923. 36327; item þrjár merkr í skaut-um ok skautakistil firir mörk Dn. V,6918; ein glizcingh ok tvau skauth Dn.V, 41812 jvf 14; hennar hár var vafit umhöfuð útan skaut eða húfu Klm. 6029;hennar blezat höfuð er faldit þrimrskautum svá sítt, at ásjónuna máttieigi sjá gerla Mar. 21611; hún hefirmöttul ifir sik en síðfaldin skaut -;lyptir hón skautin (&vl skautinu) brottaf höfðinu Mar. 61816. Jvf. strik-skaut. 7) Sted, Stilling som befindersig ligeoverfor i Modsætning til et andet,modsat Hjørne (jvf skýtr í tvau horn);feldr skal vera fimm alna í skaut (dvs.i Diameter) ok lykkjur í honum Korm.862 (2028); myndi þikkja hit kurteisastakongsbarn, ef eigi hefði þílíkr gimsteinnlegit í annat skaut, sem var Serenakongsdóttir Clar. 443; þann mann skalleiða á reka skaut ok rygja Frost. 9, 17;sá maðr er borinn er skauta á meðal(dvs. saaledes at han hverken kan regnestil det ene eller det andet, fordi hansFader vel var frigiven, men fékk konoáðr frelsisöl hans væri gört) skal takaslíkan rétt, sem faðir hans hafði Frost.9, 15; jvf K. Maurer Die freigelassenennach altn. Rechte i Sitzungsberichte der k. k. Akad. der Wissenschaften zu München 1878 1ster Band. s. 40. An- derledes, men neppe rigtigt, opfattes Ud- trykket af Gjessing i AnO. 1862 s. 2811.

Part of speech: n

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛋᚴᛆᚢᛏ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary