Skipan

skipan

skipan, f. 1) Anordning, Bestemmelse som en giver om, hvorledes det skal være med det, som staar under hans Myndig-hed eller Raadighed; váru þeir þá allirráðnir til útferðar ok beiddusk skip-anar af konungi SturL. II, 11627; þeimvar úþokki mikill á allri skipan Hákonarkonungs SturL. II, 12325; konungr kann-aði lið sítt ok sagði, hver skipan áskyldi vera, at kaupmenn skyldu liggjahverr í sínni skytningsstofu - en kon-ungsmenn í konungsgarði Fm. IX, 4785;þessi var skipan á göngu konungsinstil kirkju Fm. X, 154; (þeir) kölluðust eigi konungs skipan vilja hafa á her-uðum SturL. II, 14033; skipan bœarByL. 6, 8 Overskrift; ef hann má þatmeð engu móti gera, vendi þat til al-musu með ráði ok skipan biskups sínsNL. III, 28613; kardinalinn gerði þáskipan þar á, at menn skyldi bjargaheyvi sínu ok korni - Fm. X, 226; þáfór sú skipan til Íslands, at sú þjóð,er þar bygði, þjónaði til Hákonar kon-ungs Fm. X, 2321; fram yfir skólannallan hafði hann mikla skipan í ríkinuÆf. 874. 2) Regel, Forskrift, = setn-ing; er hér skrifaðr sá atburðr, efmenn gera skipanir móti frelsi heil-agrar kirkju Stat. 23516 fg; gerði hann(nL. Vilhjalmr cardinali) þær skipanir,at - Stat. 24015, jvf 24618. 20; hann hefirheyrt þessa vára skipan Stat. 2472;endrnýjum vér með röksemd þessa bi-skupaþings skipan Stat. 22926; viti sásér bannaða vera inngöngu heilagrarkirkju af skipan þessa þings Stat. 23212;fullkomliga er fyrirtekit í skipanumheilagra feðra fram at hafa þessháttarmálakærslur Stat. 23014; upp skal veralesnar opinberliga fyrir alþýðu sinná hverju ári at öllum biskupsstólumregluligar skipanir heilagra feðra Stat.23323 (jvf 23815); skulu þessar páfannaskipanir samanlesnar ok skrifaðar uppá eitt spjald með norrœnu ok latínuhanga uppi í kirkju Stat. 27528; þessihvíld - er munka ok allra hreinlífis-manna -, er vel héldu heit sín viðguð ok yfirboða sína í heilagrar kirkjuhlýðni ok gæzlu skipana sínna (dvs. Klo-sterreglerne) Heilag. I, 3574. 3) Be-skaffenhed; ek ætla at gera eptir Finnumþeim, er mér sýni heraðs vöxt ok landsskipan þar, sem ek skal vera Vatsd.12 (227). 4) Klasse, hvortil flere ens-artede Ting eller Væsener henhøre, kunnehenføres; Lucifer einn hinn fremsti afenglanna skipan - hugleiddi ok virðifegrð ok forprísan sínnar nattúru Stj.723; þrjár eru kristinna manna skipanir:einir eru kvángaðir, aðrir - kjósa sérhreinlífi, þriðju eru meyjar Heilag. I,46610. 5) Handling hvorved, Maade hvorpaa noget er besat (jvf skipa 7); þarvar virðulig veizla bæði at manna skipanok viðbúnaði Heilag. I, 5121; þá þynnt-ist skipan fyrir framan merki konungsOH. 2179. 6) Besætning paa Fartøi,Mandskab; sýnist mér, sem skipti muniá vera um skipanina Fm. VII, 1117; þáþynntist skipanin á borðunum Flat. II,4411; Már hafði enn eigi ráðit fullaskipan SturL. I, 935; Haraldr grenskifór þá austr til Svíþjóðar ok leitaðisér skipunar OH. 1123; um skips skipanLandsL. 3, 9 Overskrift; rjúfa skipansiges de, som høre til et Fartøis Besæt-ning, naar de i Utide forlade det: varð(orrostan) ekki löng, áðr skipan raufstá skipi Hákonar konungs, féllu sumir,en sumir géngu fyrir borð Fm. VII,28912; ef háseti rýfr skipan undir stýri-manni ByL. 9, 6; er hann sekr 8 ört-ugum ok 13 mörkum silfrs, er fyrstrrýfr skipan við konung ok stýrimannByL. 9, 95; ef stýrimaðr rýfr skipanundir háseta, þá - ByL. 9, 127; ef þeirrjúfa skip fyrr (dvs. end en halv Maaned),þá rjúfa þeir skipan undir stýrimanniBjark. 174. 7) Plads for en somMand af Besætningen paa et Fartøi;allir kaupsveinar hafa sér ráðit áðrskipan, en ek fær enga menn Fm. VI,23821; váru menn ráðnir til skipanarFris. 15611; síðan kemr Hneitir máliþeirra saman ok ræðr Ólaf til skipunar(dvs. søger at skaffe ham Plads) við MáSturL. I, 103; Ólafr vekr til við Hneiti,ef hann mætti veita honum skipan SturL. I, 933; Már létst vilja tala viðmanninn, áðr hann héti honum skipanSturL. I, 102; er þat siðr manna at fásér slíka hluti, áðr sér taka skipanSturL. I, 104; hann tók sér skipan meðþeim manni, er Þórolfr hét Laxd. 14(248). 8) Anvisning hvorved en givessin Plads, har sit rúm skipat (Kgs. 8237);ganga tveir ok tveir saman - ok gangasvá síðan til borða hverr eptir sínniskipan Kgs. 8237; hann gengr þar tilsætis síns, sem hann á gang réttan okskipan Kgs. 8326; á hverr - at hafaþá hina sömu skipan í göngu sínni,sem þeir eigu síðan at hafa í sætumsínum Kgs. 8233; hann átti tal viðhöfðingja sína ok sagði, hver skipanvera skyldi fyrir liði hans Eg. 54(1126); þeir höfðu sét lið Hákonar kon-ungs ok alla skipan þeirra Fm. VII,25613. 9) Forandring; væntir mik núeptir sveita þenna, at aðrahvára skipantaki brátt dvs. at der snart bliver en For-andring enten til det bedre eller værre,Fm. VIII, 4451; módir kennir enganveg sínn kjötligan son, ok var eigiundarligt, þvíat langr tími olli því okmikil skipan líkamans Æf. 139; skipaner þá orðin, ef konungr mælir vel okfriðliga til mín Mork. 14026; var núskipan á komin um lund hans Hrafnk.2415 jvf Nj. 7 (141). 10) Testamente (jvf skipa til og SturL. I, 3507. 16); skipansú, sem menn gera á síðarstum dögumfyrir sér, heitir testamentum AKr. 506(NL. V, 2713) jvf AKr. 566 (NL. V, 2814);kómu orð til Hallfreðar, at faðir hansværi sjúkr ok kvaðst vilja finna hannok gera skipan sína (= ok skipa tilum fé sítt Flat. I, 3065) Frs. 9022;lagðist hann í rekkju ok gerði allaskipan sína Bp. I, 83617; í sínni skipansegir hann svá Fm. XI, 443 &vl 4.

Part of speech: f

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛋᚴᛁᛕᛆᚿ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary
• Old Swedish - K.F Söderwall's Dictionary