Skjóta

skjóta

skjóta, v. (skýt, skaut, skotinn) 1) sætte noget i Bevægelse for derved at overføredet til det Sted eller i den Stilling, manønsker, m. Dat.; B. skipar Eyjólfi í önd-vegi en förunautum hans útar frá hon-um, þeir skutu vápnum sínum á golfitEb. 13 (1522); skjóta skipum á vatn Fm.IX, 501 &vl 3; Yngl. 53 (Hkr. 4014);kaupmenn hala sik undir ströndina- - ok skjóta báti til lands Mar.105415; tók Þráinn við Hrappi en létskjóta báti ok fluttist út á skipit Nj.89 (13311); skjóta útan (&vl útan borðs)báti Nj. 157 (27221); því næst býðr hannat skjóta einum espingi (Texten á hús-þingi) Clar. 1047 &vl 19; þeir - skutuþá stokki á dyrr ok brutu upp hurðinaSturl. II, 347; lagði Elis spjóti sínu ískjöld hans ok í gjögnum sjalfan hannok skaut honum dauðum af hestinumEl. 255; T. - reið at einum heiðingja- ok skaut honum með spjóti af mikluafli dauðum til jarðar Bev. 25048; skjótae-m braut(á brott) dvs. sende en bort:skaut hann braut Dungaði, bróður sín-um, en tók Duggal, bróður sínn, í sínagæzlu Fm. IX, 42020; báðir unnu þeir á honum; þau Helga ok Þórolfr skutuþeim á brott Sturl. I, 34811; ef konaskýtr fé bónda síns á brott GráG. 1745;þau skutu konu einni út í Hvamm atsegja Sturlu - Sturl. I, 5320; skjótae-u fyrir borð dvs. skyde noget udover Skibssiden i Vandet, Fm. VI, 26321; EG.27 (5526). 60 (13511); skjóta skildi fyrirsik Fm. VII, 1927; Didr. 3261 jvf Nj.54 (845). 100 (15614); Þórolfr skaut viðhonum skildinum, svá at hann stakaðivið Flat. I, 618; skjóta barni heim (af,frá fóstri) dvs. sende Barn hjem, GráG.1341 fgg; skjóta brauði í ofn Hom. 15325;skjóta e-m í ofn Hom. 15633; var þeimþá skotit í hús eitt ok bundnir ramm-liga EG. 46 (914); vápnlausum er osshér inn skotit Fm. VI, 16512; þeir -skutu inn brynjunum ok stálhufunumí ofninn Sturl. II, 229; skjóta eldi ívita Fm. VIII, 18815; skjóta í skjálgaugunum Fbr. 3810; tók B. annarrihendi um hals honum en annarri millifótanna ok skaut honum at höfði íkeldu eina Sturl. II, 4432; því (tré) varskotit í berghamar nökkorn Hom. 15730;skaut Sigurðr þá frá lokum Fm. VI, 1892jvf Ljósv. 118122; gékk hann þegar tillokrekkju -; hann lagðist niðr ok skautfyrir loku EG. 81 (19517); skjóta e-m áland dvs. sætte en paa Land, Nj. 30 (4528);Flat. I, 11418 jvf skjóta þeir henni upp íeitt sker Mar. 111414; skjóta skildi yfire-n dvs. yde en Beskyttelse Sturl. I, 5616.3764; skjóta skjóli yfir e-n d. s. Gísl.406. 5725; Flat. I, 15817; Jómsv. 613;skjóta brú yfir (díki) EG. 72 (17229);en er barnit skaut öndu upp (dvs. be-gyndte at drage Aande) ok (skaut) all-úmáttuliga, þá - OH. 12235; skjótaupp vitum (= skjóta eldi í vita) Fris.771; Flat. II, 4582; þá tók Sigvaldi jarlskeið eina ok fór út til skipanna, okskjóta upp hvítum skildi, því at þatvar friðmark Fm. X, 3471; þeir skutulaufskála ok bjuggu um hana Bev.24647; refl. skjótast dvs. begive sig etstedshen: skaltu þá skjótast út ok kippaaptr hurðu Fm. VI, 18821; Sigurðrstóð á fœtr ok skauzt inn í dyrnarSturl. I, 554; hann skauzt síðan aptrat baki Kára Nj. 151 (26220); varðarhonum þá eigi beitin, þóat fé hansskjótist fyrir garðs enda GráG. 45118;þeir skutust hingat ok þingat undangeislum hans HeilaG. II, 1132; vildidýrit ljósta með þeim fœtinum, semheill var, ok skauzt (dvs. skjød sig frem)á stúfinn Grett. 528; hann var mikillvexti ok nökkut við aldr ok skauztá fótum (dvs. skjød sig, kravlede sig frempaa Fødderne) Háv. 1816. 2) skyde noget gjennem Luften især med den Hen-sigt at ramme noget, skyde, kaste, m. Dat.;svá var, sem hann sagði, at þá skutuþeir staurum, en í fyrstu hríð höfðuþeir úvarliga skotvápn ok grjót - Fm.VII, 19313; þá lustu bœndr upp herópiok skutu bæði örum ok spjótum Flat.II, 3543; Þjóstolfr skaut broddi at þeimmanni, er Áskell hét -, ok laust undirkverkina -, ok þóttist Þ. eigi hafaskotit betra skot - Fm. VII, 21125;tók ek á boga, þá er aðrir smásveinarskutu beint til hœfis, en ekki kunnaek at skjóta; vel má svá, kvað kon-ungr, at þú skýtr eigi beint í fyrstuFlat. I, 4616; allir skutu at Baldri SE.I, 17220 jvf 13; er B. sá þat, þá gœddihann rásina ok skaut skildinum fyrirsik, ok áðr þeir mœttust, þá skauthvárr kesju at öðrum EG. 60 (13512 jvf 24);Gunnarr sér hann ok skýtr til hans afboganum; hann brá upp hátt skildinum,er hann sá örina hátt fljúga -; ann-arri ör skaut Gunnarr at Ulfheðni Nj.63 (967. 10); hann skaut þessi ör meðtundrinu at hinum fjölkunniga manniFm. VII, 19222; nú vildi Einarr skjótahinni þriðjo ör ok nú bogann; Fiðrskaut þá á bogann Einars með bildör- Fm. X, 3626; síðan veitti konungrþeim atgöngu, ok skutust þeir á Fm.VII, 5425; þá skaut hann eptir honumör, ok kom milli herða Þóri Fm. X,3089; G. skaut atgeirinum til hans okkom í skjöldinn Nj. 73 (1084); hanntók ár í hönd sér ok rann í melinnupp ok skaut árinni til Guðmundarríka -; síðan eggjuðu hvárir aðra at-göngu ok skutust á ok börðust grjótiVígagl. 2778. 82; kaupmaðrinn tók uppfork einn ok skaut við honum Fm.IX, 2421. 3) træffe, fælde en ved Skudeller Skudvaaben; ferr hón (nl. Skaði)mjök á skíðum ok með boga ok skýtrdýr SE. I, 9417; skaut ek alla þá, erfremstir vóru Nj. 61 (9515); Þ. bað hannþá skjóta selinn Laxd. 18 (3621); þámælti jarlinn: - skjót þú hann, Fiðr!hann mælti: eigi mun ek skjóta hann -.En Fiðrinn skaut bogann með bildörOT. 5911 jvf Fm. X, 3624; Einarr skautmargan mann til bana Fm. X, 35632;hvat er til saka, eða hefir þú skotitRindil Ljósv. 2040 jvf 30. 4) betale (jvfskot 5; skotpeningr; skotsilfr); skalhann þá skjóta í móti slíku, sem þeirvirða gripinn dýrra en hans skuld varfyrir öndverðu, ok skal hann þá hafagripinn GráG. 22722 (GrG. II, 15113); varauðkent, hvar sem hann gékk til skytn-inga, at menn hans váru betr búnir atklæðum ok vápnum en annat bœjarfolk;hann skaut ok einn fyrir sveitunga sínaalla þá, er þeir sátu í skytningumLaxd. 73 (20910). 5) skjótast e-m dvs.unddrage sig ens Raadighed; skýzt þeimmörgum vísdómrinn, er betri ván er,at - Grett. 2527; ríkismenn skutusthonum ok fóru til Hákonar Flat. I,5017 (Fm. I, 2219). - Med Præp. &Adv. á: 1) skjóta e-u á e-t dvs. henskydenoget, en Sag til en vis Magt ellerMyndighed for ved dennes Indflydelseat faa den afgjort, = skjóta e-u til e-s:þeir - báðu hann skjóta sínu máli ávald guðs ok Hákonar konungs Fm. X,1038; ef þeir verða eigi allir á eittsáttir á fjórðungsþingi, þá má skjótamáli með vátta tvá á fylkisþing Gul.3516. 2) skjóta e-u á dvs. istandbringe,tilveiebringe noget: er þeir kómu tilstrandar, skaut konungr á húsþingi oksegir fyrirætlan sína EG. 58 (1288) jvfFlat. I, 4536; Clar. 1047; stóð Sigmundr(upp) ok skaut á löngu erendi (dvs. gavsig til at holde en lang Tale) ok sagðifrá því, er hann hafði verit austr -Flat. I, 3661; síðan var skotit á fylk-ingu ok sett upp merki Flat. II, 34425;þér skjótit á fylking sem hvatligastmeð yðru liði Flat. I, 12310. - af: 1) skjóta e-u af e-u dvs. henskyde, appellereen Sag fra den, under hvis Behandlingeller Bedømmelse den har været: má þvíat eins skjóta (nl. máli) af fylkisþingitil Gulaþings Gul. 3517. 2) skjóta e-uaf dvs. bortrydde noget: hafði v. konungrlátit skjóta af brúnni, ok mátti þá eigiyfir ána komast Fm. XI, 37027. -fyrir: skjóta e-u fyrir dvs. bruge, an-vende en Ting saaledes, at man dervedforspilder samme eller den Nytte manskulde have deraf: ef hann leiðir í öðrufylki vátta en arfr er dáinn, eða atkaupangslögum, þá hefir hann því fyrirskotit Gul. 1203 fg; hvervitna þess ermaðr vil sik til arfs fœra, leiðir váttasína ok stefnir eigi þeim til, er þeimarfi er næstr, þá er þeim váttum fyrirskotit Gul. 12410. - í: upers. skýtre-u í e-t dvs. noget kommer, trænger sigind i noget: buandkörlum skaut skelkí bringu, þegar þeir sá sigling yðra EG.12 (2219); við hit síðarsta ópit skautmér næsta skelk í bringu Flat. I, 4182;vænti ek, at yðr skjóti skelk i bringu,ef hann kemr í þingit Flat. II, 19011;þeim skaut skelk í bringu Flat. II,1354; þeim mun skjóta skelk í bringuþegar, er þeir sjá mannfallit Fm. VIII,3508; skýtr e-m e-u í hug dvs. nogetfalder en ind, i Tanker: skaut því í hughenni - - at heita á enn sæla ÞorlákBp. I, 35816; þó at þér skyti því í hugat leita þess Band. 372. - niðr: skjótae-u niðr dvs. støde noget ned: 1) skýtr hannstönginni niðr í bjargrifu ok lét þarstanda EG. 60 (13729); skaut Þ. þá niðrmerkistönginni svá hart, at stöngin stóðFlat. II, 35529; hann skaut svá fast niðrskildinum, at hann stóð fastr í jörðunniNj. 54 (846). 2) forskyde, forkaste noget:ef maðr skýtr niðr ómaga sínum eðafœrir í hrepp annan, en ómaginn eigiat vera GrG. II, 152 (GráG. 12414). -sundr, í sundr: upers. skýtr e-u ísundr dvs. noget deler, kløver sig: þeirfóru nú þar til, at ánni skýtr í sundrIngv. 1 (AR. II, 155a4). - til: skjótae-u til e-s 1) henskyde, henvise noget tilet Sted eller en Myndighed for dervedat faa Sagen efgjort: stefnir Egill hon-um þing ok skýtr málinu til GulaþingsEG. 56 (12230) jvf Fris. 724-8; þá máþví at eins skjóta af fylkisþingi tilGulaþings, ef fjórðungr manna gengraf þingi Gul. 3516 fg; nú eru vér hér12 dómendr, er málum þessum er tilskotit Nj. 124 (18829 fg); nú höfu viðskotit þrætu okkarri til yðars órskurðarFm. VII, 2037; sögðu (þeir) þá ráðaeiga, er fleiri váru; síðan skutu þeirtil ráða Ólafs Laxd. 21 (4813). 2) kalde en til Vidne paa noget som man paa-staar, forsikkrer skal ske, er sket: skýt ekþví til guðs ok góðra manna, at eksœri þik -, at þú hefnir þeirra allrasára Nj. 117 (17627); því skýt ek tilguðs, at aldri síðan meðan ek lifi,skal ek flýja Danmörk Fm. VI, 23114;því skýt ek til guðs - at aldri skalskera hár mítt né kemba fyr en -Fris. 404; því skýt ek til guðs, ef þérhefðit hann lifa látit, útan ef skyldaek yðr nú grið gefa Stj. 39620 jvf 58922;Þorgeirr skaut svá sínu máli til guðs,at hann aldri öðruvis eiða tók DN.XI, 818; þeir báru vitni á lögþingi íOsló - ok skutu svá sínu máli til guðs,at þeir váru þa í hjá ok heyrðu, at -DN. I, 938. - undan: 1) skjóta e-uundan dvs. skaffe noget tilside, saa at manikke faar fat derpaa: fellr konungs reiðiá yðr alla -, þegar hann spyrr, at þérhafið mér undan skotit Fm. VI, 11610;bað konungr, at hann skyldi honumundan skjóta Fm. VII, 25018; Ásbjörnskaut honum undan Sturl. II, 1724;þetta líkar Þordísi ílla ok skýtr undanpeningunum Korm. 15013. 2) skjótastundan e-m, e-u dvs. trække sig bort fra en,unddrage sig noget: ríkismenn margirskutust undan honum Fris. 6533; núskýtst maðr undan tali (dvs. manntali)ok hleypr fylkna í millum Gul. 2969;nú skýtst maðr undan leiðangri Landsl.3, 610; hann mun skotizt hafa undanok vilja ei fara Heið. 21 (33424); hannvildi ljósta Gretti með staf sínum, enhann skauzt undan Grett. 248; höggrkonungs son til ins heiðna konungs,svá at staðar nam í hökubeininu, okmundi þá alt hafa af gengit, ef eigihefði hann undan skotizt Klm. 953. -undir: 1) skjóta hesti undir e-n dvs.skaffe en Hest til at ride paa: sá þáSveinn - þat eitt ráð at skjóta hestiundir Sigurð, ok reið hann sem skjótastá skóg á brott Fm. VII, 2126; var hestiskotit undir einn mann; hleypti sá semákafligast EG. 61 (13926). 2) skjótafótum undir sik dvs. give sig til at løbe,Fm. VIII, 35821. 3) skjóta e-u undire-n dvs. overdrage noget til ens Afgjørelse:hann vill ekki dómum sínum undiraðra menn skjóta Flat. II, 3027; barhann þetta fyrir aðra menn þá, er hannskaut ráðum undir (dvs. som han raad- førte sig med) Fm. VII, 3089; ræð ekþat, at þú farir í Hvamm ok skjótirþínu máli undir Sturlu Sturl. I, 5525;skal hverr öðrum bjóða at kaupa fyrren undir aðra menn skjóta DN. II,11243. - upp: skýtr e-u upp dvs. nogethæver sig opad: upp skýtr jörðunni þáór sænum SE. I, 20024; skaut upp jörðudag frá degi, svá at af skömmu bragðifékk allr fénaðr nógt gras til viðr-lifnaðar Flat. I, 43838. - við: 1) skjótaorði við dvs. lade et Ord falde: er Hall-dori kom þessi orðsending, þá segist,at hann skyti við í fyrstu þessu orði: -Fm. VI, 2519. 2) skjótast við e-n dvs.unddrage sig ens Villie, Raadighed: skut-ust þá margir við Þórð í trúnaðinum okfóru til fundar við Kolbein Sturl. II,6410. - yfir: 1) skjótast yfir dvs. tagefeil: ef nökkur þessa greina má svániðr falla, at aldri þurfi í váru máli,þá skjótumst ek yfir SE. II, 241. 2) e-mskýtzt yfir um e-t dvs. en overser noget:Hrútr - gaf frelsi þræli sínum - okþar með fjárhlut nökkurn ok bústaðat landamæri þeirra Höskulds, oklágu svá nær landamerkin, at þeimHrýtlingum hafði yfir skotizt um þettaLaxd. 25 (6525).

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛋᚴᛁᚮᛏᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary