Skuld

skuld

skuld, f. 1) hvad en har at kræve som sitTilgodehavende og som desaarsag maaregnes for hans Eiendom; eiga skuld ate-m dvs. have noget tilgode hos en, Gul.7122; Frost. Indl. 15; skal-at hannmeiri skuld eiga, en hann væri verðr,ef hann væri þræll Grg. II, 47; heimtirmaðr skuld at manni, ef hann er innanfylkis, ok skuldskeytir hann honumvið annan mann, þá hefir hann lokitþeirri skuld (dvs. betalt den Gjæld) séraf hendi, ef þar eru vitni til, at hanntók þann skuldarstað Landsl. 8, 211 fgg;nú hefir maðr skilt (&vl mælt) kú ískuld sína (dvs. nævnt Ko som det, hvorihan vil have Afbetaling paa sit Tilgode-havende), þá er hvárki skerði verð néleigu Landsl. 8, 161; eigi skal hannmeð höggum ráða honum til verka,nema hann megi eigi fá af honumskuld sína (dvs. sit Tilgodehavende) Gul.715; taka e-t í skuld sína dvs. til Afbe-taling paa sit Tilgodehavende: hét hannhinum afarkostum, er þetta fé tók ísína skuld Flat. II, 1705; eigi skalsegja skuld í garð dauðum manni dvs.anmelde sit Tilgodehavende i et Dødsbo, Frost. 10, 23 (jvf Paus II, 15210); kaupae-t í skuld dvs. kjøbe noget paa Kredit:þetta land keypti H. í skuld Hrafnk. 228; Band. 418; halda skuld fyrir e-mdvs. forholde en hans Tilgodehavende: umvárit fór hann at heimta saman fé aust-manna, ok sýndist engum at halda fyrirhonum réttri skuld Ljósv. 839; gjaldaskuld dvs. betale Gjæld: ef skuldar-kona leggst með þræli, þá á ármaðrekki á henni fyrr, en hón hafi goldithina skuld Gul. 7110; ef sá maðr andast,er öreigi er, ok er engi maðr skyldrat gjalda skuldir hans Grg. II, 14816;greiða skuld d. s. se under skuldanautr,skuldum horfinn dvs. gjældbunden, Heilag.II, 24728, se under skuldarmaðr; skuldeykst e-m dvs. ens Gjæld forøges: efskuldarmaðr getr börn, þá er vel, efhann á sjalfr fé til at fela börn sín afhendi sér, en ef hann á eigi sjalfr fétil, þá skal sá fela, er skuld á at hon-um, þá eyksk honum skuld svá miklu,sem - Gul. 71 (371); kunnu prestargera skuldir viðr leikmenn ok vilja eigigreiða síðan í máldaga settum o. s. v.DN. V, 43 (4225); þat er allum mönnumkunnigt um þann mikla kostnað, ermenn hafa hér meir í vanda haft umbrullaupa gerðir í þesso landi en ínökkurum öðrum, svá sem margir hafaraun af með miklum ok stórum skul-dum Landsl. 5, 243. 2) den Stillinghvori en Person er, naar han er blevenen andens skuldarmaðr; ganga í skuldvið e-n dvs. blive ens Skyldner, Debitor:Þórðr - hafði keypt land í Hvammiat Sturlu -; en hann hafði haft afSvertingi Þorleifssyni, ok goldit ekkifyrir, en þá skyldi Þórðr ganga í skuldvið hann Sturl. I, 27024; ganga í skuldfyrir e-n dvs. indgaa som skuldarmaðrfor en andens Gjæld eller Underholdning,Grg. II, 317 fgg. 42 &fgg. . I, 14823; maðr ákost, hvárt sem hann vil, at ganga ískuld fyrir börn sín eða selja þau ískuld ella Grg. II, 51; ættborinn maðrmá gefa barn sítt í skuld, ef hann gefrá þingi -, þá má hann gefa í þriggjamarka skuld ok eigi meiri Gul. 7114;gefsk maðr í skuld frjáls ok fulltíða okættborinn, þá má hann gefask í svámikla skuld, sem hann vil Gul. 7123;kemr frjáls maðr í skuld ok er eigi rétttekinn í, þá skal hann fara á þing okbrigða sik ór skuld Gul. 71 (3713 fg);þar er maðr tekr mann í skuld Grág.1944; ef hann er í skuld tekinn áðrok þikki þeim manni betra at hafahann en eigi í skuldinni, er hefir framat fœra annattveggja föður hans eðamóður, þá skal hann fara at bjóðafyrir hann jafnmikit fé, sem hann erskuldfastr, ok skal hann þá ór leysaskþaðan ór skuldinni Grg. II, 48 fgg; núbýðr maðr þrjót þeim, er skuld á athonum, ok vill eigi vinna firir honum,fœri hann á þing ok bjóði frendom (dvs.frændum) at leysa hann ór skuld þeirri;nú vilja frændr eigi leysa hann, þá -Gul. 71 (3711 fgg); ef maðr selr skuldar-mann mansali, nema hann hlaupi órskuld, þá er hann sekr 40 marka Gul.7111; á hón eigi fé til, þá skal hannleggja á hana skuld (dvs. forpligte hende til personlig Tjeneste for Gjælden) Grg.II, 5324. 3) Skyldighed, hvad en harlovet, paataget sig og derfor er pligtigat gjøre; köllumst vér nú lokit hafaþá skuld, er vér hétum fyrr í bókinniat tala o. s. v. Post. 5611. 4) Afgift; ek vissi, at þér áttuð at réttu skuldok skatt af at taka Fm. VI, 9612; þánam Hákon af jólagjafar ok skuldirallar ok landaura gjald við Þrœndiok við Upplendinga alla þá, er viðhonum tóku Fm. X, 41019 (Ágr. 7314).

Part of speech: f

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛋᚴᚢᛚᚦ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary
• Old Swedish - K.F Söderwall's Dictionary