Skynsemd

skynsemd

skynsemd, f. 1) Forstand som Evne i den menneskelige Sjæl; maðrinn með sínniskynsemd er eigi þáleiðis skapaðr hlutrok niðrleitr sem skynlaus kvikendi Stj.2030. 2) Bevidsthed, Sands og Sam-ling (jvf samvit, samvizka); hón fór íkaf ok misti skynsemdarinnar Mar.63425; þá er vér erum allir údruknirok með fullri skynsemd Flat. I, 4588. 3) Skjønsomhed, Indsigt der sætter istandtil at kjende, bedømme, hvorledes det harsig, eller hvad der bør gjøres; þá kenduþau þegar nökkura hrœring þá í sínumleyndarlimum, sem þau skildu, at ímóti skyndsemdinni ok andarinnar lög-máli váru Stj. 3540; umfram lög ok rétt-indi ok þat, er skynsemd skýrir DN.II, 511; lítillar skynsemdar ætli þér mikok enga mannraun kunna Fm. VI, 531;kunna öngva, lítla skynsemd dvs. haveingen, liden Forstand, Indsigt eller Skjøn-somhed: hvárki heyra þau né sjá, okekki mega þau mæla, öngva skynsemdné skilningargrein kunna þau Flat. I,8927; með því at vér flestir kotkarlasynir kunnum lítla skynsemd til atskipa svá stórum málum fyri sakirkunnáttuleysis Fm. IX, 3314; þér lítiðá slíka hluti með lítilli skynsemd BarL.2121; þvíat féit er eytt með engariskynsemd LandsL. 5, 258; hafa skyn-semd af e-u dvs. have Indsigt, Kundskabom noget: þú hefir (enn) eigi fulla skyn-semd eðr vissu af guðligum hlutumFm. I, 1383; sú er ein in hæsta skyn-semd (= lat. summa religio) at geraguði þakkir fyrir krankleika líkamansHeilag. II, 62113. 32. 4) Grund; níuvikna fasta er skipað í heilagri kirkjueinkanliga sakir þriggja skynsemda -,önnur skynsemd er sakir merkingaro. s. v. Stj. 4832; en með því at þúspurðir, hver skynsemd veri til þess,at - Kgs. 6812 jvf 6936. 5) Rede- gjørelse, Angivelse af Grunde, Regnskab,Bevis; hugleiðandi -, hverja greinhann myndi þeim gefit fá, er skyn-semd vill hafa fyrir öll þau lán, erhann lér Æf. 2723; segja, synja meðskynsemd dvs. ved Angivelse af de Grunde,hvortil Udsagnet eller Benegtelsen støttersig: ek segi þat með skynsemd, atmér sýnist hann hraustligr herkonungr,þvíat - Flat. I, 9213; þá muntu synjaþess með skynsemd Nj. 51 (8017); jvfkonungrinn veitti andsvör með skyn-semd, er hann skildi eigi, er lítils gózvissi BarL. 2014; ef þú vilt iðrast okaf láta ok með skynsemd til skriptabera BarL. 4127; tala skynsemdir afe-u dvs. gjøre Rede for, give Besked omnoget: seg, hvílíkar skynsemdir hanntaldi fyrir þér af lögum höfðingja eðasínna mótgangsmanna Bp. II, 16236;gjalda skynsemd e-s, af e-u, fyrir e-tdvs. gjøre Regnskab for noget: nú vil ek,at þú gjaldir skynsemd þínnar sýsluKgs. 17134; hann skyldi gjalda keisar-anom skynsemd af útaluligo fé því, erhann hafði hans at varðveita BarL. 583;þeir skolu guði gjalda skynsemd fyrirkirkju hans (= lat. deo se debere ra-tionem esse reddituros propter eccle-siam) Anecd. 1011; gera, veita skynsemdfyrir e-t d. s.: skal ek firir hann (nL.víseyrinn) fulla skynsemd gera Hirð- skrá 36 (NL. II, 42918); en eigi veitek, hví þú forvitnar þetta mál svá gör-samliga við mik, at fyrir þat skal skyn-semd veita, hversu - Kgs. 7014; krefjae-n skynsemdar fyrir e-t, af e-u dvs. kræveen til Regnskab for noget: Stephanusvar krafðr skynsemdar fyrir þat, athann - Kgs. 14517; hann man eptirlangan tíma til þess aptr hverfa í ver-öldina at krefja þá skilríkis ok skyn-semdar af veittum pundum ok vel-görningum Stj. 15031; þá er gjafirnarvaxa, vaxa ok skynsemdir gjafanna dvs.jo mere en faar, desto mere har han ogsaa at gjøre Regnskab for Bp. II, 4422jvf þvíat á sömu leið aukast ok vaxagjafanna reikningar ok skynsemdir, semgjafirnar aukast Stj. 15036.

Part of speech: f

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛋᚴᛦᚿᛋᚽᛘᚦ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary