Steinn

steinn

steinn, m. (G. -s, n. PL. -ar) 1) Sten iAlm.; svá skal um stein at sömu GuL.175; sverð þat, er aldri fellr fyrir steininé stáli Flov. 12714; meistari á stein= steinmeistari, BarL. 16725; svá mælabœkr, at sá maðr, er ferr ór klæðumíllskunnar, þá ferr hann í stein ok hefirþat fyrir klæði HeilaG. I, 4911 jvf 50430(Acta Sanctorum 2 Apr. 76-83); mennskolo eigi fara með steina eða magnaþá til þess at binda á menn eða á fémanna; ef menn trúa á steina til heil-endis sér eða fé ok varðar fjörbaugs-garð (jvf lyfsteinn) GrG. I, 235. 7; ekhefir fast tekit með mér, at ek skalaldri trúa á stokka eðr steina, þó atþat sé gervar líkneskjur eptir fjándumeðr mönnum þeim, er ek veit eigihverju orkat hafa Flat. I, 45933; HeilaG.II, 20729; Post. 1458; gerðu þeir hinirheiðnu menn mannlíkan ór rauðu gulliok ór hvítu silfri, suma gerðo þeir órsteinum suma ór stokkum Hb. 178 jvfGerm. Studien I, 19413 fg; sá guð máekki mér hjálpa ok engum öðrum, erhann hefir ekki meira ríki en einn steineða einn skóg Fsk. 1717; þeir hafalengi á íllu staðit ok þjónat stöllumok steinum þeim, er öngvan mátt hafanema þann, er púkinn gefr þeim Ridd.15316; taki þér gull yðvart ok gersimarok hafit heim til kvenna yðvarra okberit aldri síðan á stokka eða steinaFlat. II, 1022; hann fann einn stóranstein undir sínum fœti; keisarinn varharðla sterkr ok kastaði þessum steiniat Bevers Bev. 2433; hann sá einnstein mikinn við sólarsetr ok þar hjádverga tvá -; þá hjó konungr sverðinutil dverganna, hlupu þeir í steininn;höggit kom í steininn, ok fal báðaeggteina, því at dyrnar lukust aftr ásteininum Herv. 2053. 19 fgg jvf í austan-verðri Svíþjóð heitir bœr mikill atSteini, þar er steinn svá mikill sem stórhús YngL. 159 fgg; kom hann til dvergsþess, er heitir Andvari, - ok tók Lokihann höndum ok lagði á hann fjörlausnallt gull þat, er hann átti í steini sínumo. s. v. SE. I, 3542; kaupmaðrinn -svífst um fast, ef hann fyndi firir sérstein nökkurn eða tré at slá með hinnfátœka mann HeilaG. I, 6813; fyrirkirkjudyrunum úti stendr líkneskjaheilagrar Marie á einum pílara skorinmeð stein Mar. 11896; om de seneresaakaldte Bryggestene, som ophededes iIlden og derpaa havdes i Vand og desl.ligesom endnu i Tjære for at ophedesamme: heimamenn stukku ór eldhús-inu, sem ván var at, ok höfðu hvárkiá því kveldi ljós né steina ok enga þáhluti, at þeir hefði neina veru af eld-inum Eb. 54 (10022); mjólk var heit okváru á steinar; þá mælti G.: ekki erheitt; Þ. mælti: kynlega er þá, okheitti steinana Ljósv. 2187; om Kogningved Hjælp af ophedede Stene se Kapt.Jacobsens Reise til Nordamerikas Nord-vestkyst s. 63; draga stein ok veraútlagr af bœ várum nævnes som enStraf for visse Forbrydelser i Kjøbstaden (der vistnok var af udenlandsk Oprindelseog bestod deri, at Forbryderen maattebære om Halsen tvende tunge med enJernlænke forbundne Stene, se DGL. I,420; Aabenraa Skraa § 34; Slesvigs nyeStadsret § 47; p. Cypræi Kommentar tilsamme i Kofod Anchers danske Lov-historie II, 133; Du Cange under la-pides catenos ferre i hans Gloss.med. lat. II, 2. 117) Rb. 2, 10. 115 (NL.III, 16. 210); taka stein, kasta steinium megn sér dvs. løfte paa, kaste Sten,som er en for tung, fig. indlade sig paa,hvad der overstiger ens Evner: faðirhans varð ílla við þetta ok kvað hanntaka stein um megn sér Flat. I, 1356;þat hefi ek spurt, at Eiríkr bróðirmínn muni þat kalla ok þau Gunn-hildr bæði, at þú, Egill! munir hafakastat steini um megn þér í yðrumskiptum eg. 66 (15530); verða millisteins ok sleggju Fld. I, 346; nú eruvér komnir milli steins ok sleggju MaG.1860; ljósta e-n íllum steini VígagL. 2172;þikkir mönnum ekki ór steini hefja (dvs.der synes ikke kunne mærkes nogen For-andring paa), hverjum óförum þeir farafyrir Gísla GísL. 542. 2) Ædelsten,Perle (jvf gimsteinn, glersteinn, jarkna-steinn, steinasörvi); látum und honumhrynja lukla - en á brjósti breiða steina- Hamh. 16 jvf 19; lét hann geraskrín ok búa gulli ok silfri ok steinumFlat. II, 37832; bitullinn var settr smelt-um steinum ok gylltr OH. 3017; Þor-gils - þreif upp dýrshorn mikit okþungt af búningi silfrs ok steina SturL.II, 10727; annarr maðr dró gull af fingrihonum - dökkr steinn í ok grafit áinnsigli SturL. I, 37734; herra Beversdró nú út sítt sverð Myrklei ok hjó íhjalm Ívorii kongs, svá at af géngobáði lauf ok steinar Bev. 26240; jvfEL. 3041. 3) = harðsteinn. Dn. IV,651 (48210). 4) Blæresten (jvf stein-sótt); sá er lengi hafði hættliga stein-sótt haft, varð þar alheill, svá at steinn-inn flaut af honum fram, eigi minnivexti en baun, ok urðu at þeim steinisíðan mörg merki Bp. I, 12316; hannhafði steinsótt, ok lá steinninn í hrœr-unum, sá er stemdi þurftina Bp. I, 31025;hann hafði steinsótt, svá at því máttihann eigi þurft sœkja, er steinninn féllfyrir getnaðarliðu hans Bp. I, 64419. 5) paastrøgen Farve eller Maling; þat (nL.skip) var hlýrbirt, steint bæði hvítumsteini ok rauðum OH. 12416. 6) Sten-hus, Stenbygning; hann var son Kylfiskonungs þess, er margar orrostur áttivið Brían konung ok stökk ór landifyrir honum ok settist í stein Nj. 155(26826); þeir gripu hann ok settu hanní stein í Lundunum Bret. 18 (18622. 24);Stein kaldtes Fængslet i Brügge, se G.G. Anz. 1878 s. 37215; om Kloster: núskulu vit kaupa at þeim mönnum, semhagir eru á steinsmíði, at þeir gjörisínn stein hváru okkru, ok mættim vitsvá bœta þat, sem vit höfum brotitvið guð Grett. 20729; tók hann þat ráð,at hann vildi eigi snúast til ríkis síns- ok valði sér til bygðar einn steinok var þar lengi Fm. X, 37326; setjastí stein dvs. giver sig i Kloster, Grett. 2085;Trist. 16 (7826); MaG.* 17033; konungr-inn - gékk í stein ok var einsetu-maðr, meðan hann lifði Flat. III, 46936. 7) Bismer- eller Punderlod? (jvf mlat.lapis, petra; Dn. III, 914 (66614); DuCange Gloss. III, 257); steinn skalstanda á Ullinshofi á Raumaríki sá semþér skulir rétta yðra pundara eftir, okannarr í Áslo, er þeim skal svara, okmótaðir báðir Dn. VI, 238. 8) Koge- kar af brændt Ler? þá tók brauðit atspraka sem steinn mikill í eldinum(= lat. quo signante protinus immen-sum crepitum panis dedit ac si ingensin ignibus olla crepuisset Greg. DiaL.I, 11) Leif. 10332 (HeilaG. I, 19833). -steinn forekommer med forstærkende Be-tydn. i Sammensætning med forskjelligeAdjektiver, f. Ex. steinblindr, steinóðr;jvf Folkespr. steindaud.

Part of speech: m

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛋᛏᚽᛁᚿᚿ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary