Uxi

uxi

oxi eller uxi, m. Oxe. Stj. 25015. 19. 24; þarvarð undir bjarginu með öðrum naut-um uxi mikill ok góðr Bp. I, 3773 jvf 10;ef hann hefir uxa í nautum sínum GuL.4315 jvf þegar hann hefir uxa graðanmeðr nautum sínum LandsL. 8, 1515 med&vl 2; sá ek nautaflokk mikinn komaí mót mér, þar var í oxi einn mikillrauðr, hann vildi ílla við mik gera,þar var ok graðungr mannýgr ok martsmáneyti Ljósv. 2617 fg jvf 21; þá skalhann gera þriggja sálda öl hörzkramæla ok högga við oxa þritíðung GuL.585; jvf oxa þritíðung GuL. 3034; ef oxistangar oxa, þat er halfgildi LandsL.7, 382; nú er þjórr í yxna tali þar til,er hann er 5 vetra gamall -, en efhann verðr manni at bana, þá skalerfingi beiða út uxans -; en ef hann(nL. eigandi uxans) vil eigi fá honumí hendr ok fœðir uxann síðan, bœti 5merkr silfrs ok uxann á ofan LandsL.4, 221. 3 fg; gékk hann til hofs Freysok leiddi þangat uxa gamlan VígagL.982 jvf 84. 87; þau fóru með tvá uxa okþar á sleða, Droplaug var eina nóttuppi þar -; þá fóru þau heim ok ókueptir ísi; ok er -, þá fóru þrælarnirí sleðann, því at uxarnir kunnu þáheim; en er -, þá géngu uxarnir niðrí eina vök DpL. 817-23; eptir þat varSkadevaldr í oxa líki ok beljaði öskur-ligri röddu Bær. 11928. Foruden den regelmæssige og som det synes yngrePluralisform uxar, hvorpaa i det fore-gaaende haves Exempler, forekommer og-saa en uregelmæssig yxn (auxn, voxn,eyxn, øxn): yxn ero þar tveir Trój. 9(2234); tók hann góða hesta eða yxneða sauði Kgs. 15238; nú skal gjaldakorn ok yxn - í gjöld eða bauga GuL.2234; Þ. lét leiða til búðar Egils þrjáyxn ok lét höggva til þingveizlu Eg.85 (21829); át Sifjar verr - einn meðöllu yxn (eyxn) tvá Hýmis Hým. 15;vissaði þá Þórir - fyrr nefndum hjón-um E. ok c. þá 2 ynx (dvs. yxn), sem -;lauk hann þá ynx DN. V, 69310 fg; þarsá hann, at auxn 3 géngu upp or sæn-um -; sá var annarr draumr, at honumþóttu enn 3 yxn ganga ór sænum -;konungr sá enn auxn 3 ganga ór sjáJómsv. 563. 5. 7 jvf 12; yxninir stóðu við fastFm. VI, 6925; beittu fyrir tvá sterkayxn -, ok vóru þá þrotnir yxninir Eb.34 (6224. 27); nú knytja þeir saman yxn-ina Trój. 10 (2612); gékk hann til meðexina konungsnaut ok hjó yxnina báðasvá, at höfuðit tók af hvárum tveggjaEg. 38 (753); hann hafði voxnom (miklumfjölda yxna Fm. VI, 6918; oxnum mörg-um Flat. III, 28024) skipat í /av/dd (dvs.odd) á liði sínu Fm. X, 4043 (Ágr.5921); øxn þeir, er áðr vóro vanirarðr at draga, verða nú beittir firivagna Alex. 526; dögorðr mínn erbúinn, oxn mínir sœfðir Leif. 772 jvf7828 fg 35. 799 fg. Foruden dette maskulinePluralis yxn forekommer ogsaa et neu-tralt med samme Betydning: hann gafeina eyna ok yxnin (yxnina efter Kaa-lunds Udgave s. 10623) með Haraldikonungi, Laxd. 32 (7920); þar er þérsýndist ganga ór sjónum önnur þrjúyxn (men hinir þriðju yxn L. 5) okvóru þeir rauðir Flat. I, 1012, jvfþrjú yxn Flat. I, 10020. 24. 28; Steingrímrfalaði yxn tvau rauð at Ornolfi Vem.1124 jvf 1126. 29. 34. 40 fg 47. 60, men uxana,uxarnir Vem. 1181. 83. 91 &c.. Til Oplys- ning om tilsvarende Ords Forekomst ogBetydning i de beslægtede Sprog kananføres: got. juka auhsne fimf = gr. Luc. 14, 19, auhsan= 1 Cor. 9, 9; 1 Tim. 5, 18; ght.ohso = lat. bos Graff I, 140; mht.ochse = lat. bos Mhd. Wb. II, 1, 43523 og ohse forskj. fra stier L. c. II, 1, 435b26-28;ags. oxa = lat. bos Wright-WülckerI, 12024. 3216 jvf 9018. 27; gsv. oxe, uxeSchlyter 492b1; stangar þiur oxa Østg. L. Bygdab. 25, 1 (Side 21312 fg); gd. oxæ ællær nøt Er. sj. L. 2, 25 (Side 7023); oghsa Sk. L. 7, 714; uxe Flensb. Stadsret 93. - Ord af samme eller be- slægtet Betydning ere boli (eng. bull,Folkespr. bol, grabol); farri (= ags. fearr= lat. taurus Wright-Wülcker I, 27424;ght. farri Graff III, 663 og mht. varriMhd. Wb. III, 236b28-50), Hkr. 2519 (Fris.1936); graðungr, griðungr, kvígr, stútr,tarfr (af lat. taurus SE. I, 5886), þjórröldungr; men i hvilket Forhold hvert afdisse Ord staar til oxi er ofte vanskeligtat afgjøre. - Oxi forekommer som Steds- navn Kalfsk. 57b14.

Part of speech: m

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚢᛋᛁ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary